OLIWA – WAŻNY OŚRODEK POLITYCZNY W EUROPIE
W roku 1660 Oliwa znowu wpisuje się do kart historii europejskiej. W klasztorze trwają rokowania pokojowe, zwieńczone 3 maja 1660 roku podpisanym pokojem, który kończy niszczycielski potop szwedzki. Pokój oliwski obejmował swoimi postanowieniami Polskę, Brandenburgię i Szwecję. Potop szwedzki nie był konfliktem dwóch państw, miał zakres znacznie większy. W konflikt zbrojny z połowy XVII wieku zaangażowane były bowiem prawie wszystkie państwa basenu Morza Bałtyckiego. W rozmowach uczestniczyli także przedstawiciele Danii, którzy zawarli osobny traktat pokojowy w Kopenhadze. Stronami zainteresowanymi i biorącymi udział w rozmowach byli ponadto przedstawiciele cesarza Fryderyka Wilhelma i Francji – jako rozjemcy, w osobie ministra de Lumbres’a. Gwarantem ustaleń pokoju oliwskiego został król Ludwik XIV.
Postawienia pokoju oliwskiego nie wprowadzały istotnych zmian granicznych. W rękach Rzeczpospolitej pozostały Kurlandia i południowo – wschodnia część Inflant. Szwecja zobowiązywała się do zapewnienia wolności handlu na Bałtyku. Zwrócone miały zostać zrabowane przez Szwedów skarby kultury narodowej, archiwa i biblioteki. Pokój ten zapewniał także wolność religijną dla protestantów zamieszkujących Prusy Królewskie. Na mocy układu oliwskiego cesarz Fryderyk Wilhelm został zobowiązany do wycofania się z Pomorza Szczecińskiego, w zamian za potwierdzenie korzystnych dla siebie wcześniejszych postanowień welawsko – bydgoskich. Zawarcie pokoju w Oliwie było wydarzeniem doniosłym. W Gdańsku został na tą okoliczność wybity medal – dzieło wybitnego medaliera gdańskiego Jana Höna. Na tym pięknym dziele gdańskiej sztuki medalierskiej XVII wieku, widnieje między innymi widok katedry i zabudowań cysterskich z perspektywy północnej, na drugim zaś planie widać zabudowania Gdańska.
Ruchawki wojenne nie spowalniały rozwoju przemysłowego Oliwy. Zakłady, zwane potocznie młynami, zaopatrywały konwent cysterski, który przybierał na sile i majątku. Dużym odbiorcą towarów powstających nad Potokiem Oliwskim był także Gdańsk.
Mądra polityka kolejnych opatów, począwszy od Adama Trebnica (zmarłego w opinii świętości w roku 1630) aż do opata Józefa Jacka Rybińskiego, doprowadziła do wybudowania nowych zakładów przemysłowych i przyrostu liczby mieszkańców osady przyklasztornej. W roku 1665 wzniesiono nowy szpital klasztorny. Ówczesnym opatem był Aleksander Kęsowski. Przewodził on oliwskim cystersom przez dwadzieścia sześć lat (1641 – 1667). W tym okresie powstało wiele ołtarzy, których był fundatorem. Do tej pory można je podziwiać w katedrze – przede wszystkim umiejscowione w nawie północnej i ambicie. Ołtarze, których fundatorem był Aleksander Kęsowski, znaczone są zwykle jego herbem (róża – „poraj”) oraz jego inicjałami.
Następcą Kęsowskiego został Krzysztof Jan Łoknicki. Gościł on dwukrotnie (1677 i 1678 roku) w opackich progach króla Jana III Sobieskiego z Marysieńką (Marią Kazimierą). Wyjednał u króla polskiego pozwolenie na uruchomienie drukarni na terenie klasztoru. Drukarnia powstała w roku 1676.
14 XII 1683 roku, miesiąc po śmierci opata Łoknickiego, Jan III Sobieski mianował opatem Michała Antoniego Hackiego. Był on wcześniej przeorem, a więc zgodnie z hierarchią zakonną zastępcą opata. Król Jan III Sobieski darzył Hackiego dużym zaufaniem, do tego stopnia, że mianował go swoim sekretarzem. Miał on dostęp do wielu królewskich tajemnic, jak również spełniał wiele poufnych misji, powierzanych przez króla. Po śmierci Jana III Sobieskiego opat oliwski umiejętnie zabiegał o względy sukcesora – Augusta II Mocnego. Organizował gościnę także dla uczestników sejmiku pruskiego. Michał Hacki był jednym z najwybitniejszych opatów oliwskich. Nie tylko odnosił sukcesy na polu dyplomacji i polityki ale także dbał o braci – cystersów. Jest on fundatorem wielu dzieł sztuki, znajdujących się w katedrze – począwszy od portalu głównego, kończąc na pięknym ołtarzu, który wieńczy prezbiterium.
cdn…
Wojciech Stybor
Copyright © 2005 Wojciech Stybor. All rights reserved.
W tym kurhausie pracowala w czasie wojny babcia mojego partnera. Jej szefowa Edith Katt jest pochowana na cmentarzu w Oliwie. Zmarła w czasie wojny a jej mąż uciekl na rowerze w trakcie bombardowań .