MŁYN II – „KONRADSHAMMER”
Jest to jeden z najstarszych młynów nad Potokiem Oliwskim. Znajdował się w okolicy miejsca, gdzie obecnie stoją budynki Uniwersytetu Gdańskiego – Wydziału Nauk Społecznych. Pierwsze wzmianki o działającym młynie zbożowym pochodzą z roku 1480. Był on jednym z wielu zakładów przemysłowych należących do opactwa oliwskiego.
W roku 1540 opat Bartłomiej oddał obiekt w użytkowanie Janowi Conradowi. To właśnie od nazwiska tego znamienitego gdańszczanina Młyn II przyjął niemieckojęzyczną nazwę Konradshammer. Nazwę można przełożyć na język polski, co oznacza kuźnicę Conrada. Nazwa jest adekwatna do przeznaczenia zakładu. Jan Conrad przejąwszy majątek adoptował go na kuźnię miedzi. Obok powstały również tartak, młyn zbożowy, a także malowniczy dworek, który stał się ulubionym miejscem letniego wypoczynku dla rodziny Conradów. Ta zacna gdańska rodzina stworzyła z Konradshammer prężnie rozwinięty ośrodek gospodarczy, który poza zabudowaniami Młyna II, obejmował również Młyn III z kuźnicą miedzi i młynem do kory.
Niewątpliwie zajmowane stanowisko gdańskiego rajcy, a także rozległe kontakty towarzyskie i gospodarcze Jan Conrada pomagały w dostarczaniu produktów Młyna II i III nie tylko do opactwa oliwskiego, lecz również znajdowały kupców się na chłonnym gdańskim rynku. Gdy w roku 1634 zmarł Jakub Conrad, wnuk Jana, spadkobierczynią majątku została córka Jakuba – Agata. Agata z domu Conradów poślubiła niebawem Konstantego Giese i w ten sposób majątek przeszedł we władanie następnej znamienitej rodziny gdańskiej, z której wywodzili się dwaj burmistrzowie i radny.
W 1652 roku posiadłość przeszła w ręce burmistrza Fryderyka Ehlera. Przy młynie powstały słodownia, browar i rezydencja z parkiem. Dobrze rozwijający się ośrodek przemysłowy Konradshammer zniszczony został podczas wojny polsko – szwedzkiej, pomiędzy 1655 a 1660 rokiem. Następnych spustoszeń dokonały wojska kozackie, oblegające w roku 1734 wierny królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu Gdańsk. Gdy w roku 1741 grunt trafił do rodziny Blechowiczów, postanowili oni uruchomić młyn napędzający papiernię, która czynna była do roku 1830. W kolejnych latach obiekt przeszedł na własność Karola Ludwika – księcia Szlezwiku – Holsztyna, rodziny Czapskich i Jana Augustyna Eckelna – Hülsen. W roku 1830 w miejsce zamkniętej papierni, zostaje uruchomiona kuźnia stali, czynna do 1879 roku. Rezydencja Konradshammer podupadała, aż w 1887 na jej terenie utworzono zakład wychowawczy „Pod Dobrym Pasterzem”, zamykając teren murem. Po tak dużym ośrodku dworsko – gospodarczym do dnia dzisiejszego zachował się jedynie osiemnastowieczny pawilonik ogrodowy z mansardowym dachem oraz częściowo zrekonstruowany i objęty ochroną park.
MŁYN III
Jak wcześniej wspomniałem, Młyn III wchodził w skład majątku obejmującego zabudowania i grunty również Młyna II. Młyn III powstał nieco później, bo na przełomie XVI i XVII wieku. W tym okresie działały tu dwa zakłady – młyn do kory oraz zasilana wodą Potoku Oliwskiego kuźnia miedzi. Po zniszczeniach roku 1734, obiekty zostały zlikwidowane, a na ich miejscu powstał folusz. W roku 1800 folusz zostaje zastąpiony młynem zbożowym, a w 1877 roku dobudowany zostaje jeszcze tartak. Młyn III znajdował się przy drodze biegnącej do Sopotu. Droga prowadziła obok Żabiego Stawu (dzisiejsze osiedle Żabianka). nad brzegiem którego znajdowała się karczma „Poggenkrug” (czyli Żabia Gospoda). Pozostałością po Młynie III są tama, upust jak również dom o konstrukcji szkieletowej, znajdujący się przy ulicy Chłopskiej.
cdn…
Wojciech Stybor
Copyright © 2005 Wojciech Stybor. All rights reserved
