W tym samym procesie, toczącym się w przedziale czasowym od 12 października 1964 roku do 24 sierpnia 1965 roku – obok Kurta Franza zasiadało jeszcze dziewięciu współoskarżonych. Trzech spośród nich, a mianowicie; przezywany przez więźnów „Frankensteinem” – Willi Mentz oraz Heinrich Matthes, August Wilhelm Miete zostali skazani również na dożywotnie więzienie. Natomiast łagodniejsze kary więzienia otrzymali; aresztowany w lipcu 1963 roku, Gustav Münzberger – 12 lat, Otto Stadle – 7 lat; wspomniany już, aresztowany 11 lipca 1963 roku, Franz Suchomel – 6 lat; aresztowany 28 marca 1962 roku, Erwin Lambert – 4 lata, zaś Otto Horn został uniewinniony. Ostatni spośród oskarżonych – Albert Rum zmarł podczas procesu, na skutek czego postępowanie w stosunku do niego musiało zostać umorzone.
Zdołałem jeszcze ustalić, że Willi Mentz zmarł w więzieniu 25 czerwca 1978 roku. Także w więzieniu – tyle, że w roku 1987 – dokonał swego żywota August Wilhelm Miete. Natomiast Franz Suchomel odzyskał wolność 20 grudnia 1967 roku, kiedy to zwolniono go przedterminowo z odbywania reszty kary. Zmarł dwanaście lat potem; 18 grudnia 1979 roku. Kolejny skazany w tym procesie; Gustav Münzberger – po odbyciu ośmiu lat pozbawienia wolności, został – w lipcu 1971 roku – zwolniony przedterminowo za dobre sprawowanie,. Zmarł 23 marca 1977 roku. Aresztowany 28 marca 1962 roku Erwin Lambert – odbył wymierzoną mu karę w całości. Zmarł 15 października 1976 roku.
Pierwszym skazanym za zbrodnie popełnione w Treblince był Josef Hirtreiter, któremu sąd we Frankfurcie nad Menem, wyrokiem wydanym 3 marca 1951 roku wymierzył karę dożywotniego więzienia. Ten zbrodniarz wojenny zmarł 27 listopada 1978 roku w domu spokojnej starości. Więzienie opuścił bowiem w roku poprzedzającym datę jego śmierci.
Ostatnim zdemaskowanym i ukaranym zbrodniarzem z Treblinki jawi się być obozowy strażnik, Ukrainiec – Fedor Fedorenko. Aż do roku 1977 mieszkał sobie spokojnie w USA, dokąd wyemigrował z Niemiec w 1949 roku. W 1970 roku stał się obywatelem USA. Kiedy jednak w roku 1977 ujawnioną została jego mroczna, zbrodnicza przeszłość; władze amerykańskie pozbawiły Fedora Fedorenkę obywatelstwa i deportowały go do ZSRR, gdzie po trwającym dziesięć dni procesie, został on w roku 1986 skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. Ten wyrok wydany przez sowiecki sąd – został wykonany w lipcu 1987 roku, niezwłocznie po jego uprawomocnieniu się.
Jak do tej pory; nie udało się ustalić tożsamości, zwanego przez więźniów Iwanem Groźnym, najbardziej zbrodniczego spośród ukraińskich strażników, którzy przewinęli się przez obóz w Treblince.
To tyle o powojennych losach, niektórych tylko spośród zbrodniarzy, którzy sami w końcu już nie wiedzieli – ile też ludzkich istnień pozbawili życia… Szacuje się bowiem, że fabryka śmierci w Treblince – w przeciągu roku swego istnienia – pochłonęła od 850 000 do 1 100 000 ofiar!
Pamięć o nich przechowuje tłum 216 kamieni, ustawionych w tym piekielnym miejscu na polskiej ziemi. Na każdym z tych kamieni wyryto nazwę miasta, skąd pochodziły i skąd zostały tu przywiezione ofiary hitlerowskiej „Operacji Reinhardt”. W gąszczu kamieni również te ze znajomymi nazwami; Suchedniów, Szydłowiec, Bliżyn, Przysucha, Wąchock, Bodzentyn, Starachowice, Końskie… Oczywiście, także Skarżysko-Kamienna…
Składając hołd pamięci ofiar Holocaustu pochodzących z mojego rodzinnego miasta; poświęciłem im wiersz – nawiązujący do twórczości Paula Celana…
Treblinka
Pamięci zamordowanych w Treblince ofiar Holocaustu pochodzących z mojego rodzinnego miasta Skarżyska-Kamiennej
Majster z Niemiec przybył tutaj, by rozniecić las płomieni
Nie zgaszonych krwią, ni łzami – zaklętymi w tłum kamieni…
Przywiezionych ze ścian płaczu, przez nienawiść rozbijanych
Wieczny kadisz zawodzących – wśród popiołów zapomnianych
Siedem ramion Twej menory… Nie utuli zawstydzenia…
Trójcy krzyży; zaskoczonej, że… zabrakło jej cierpienia,
Przerażonej losem duszy – gdzieś.., na torach zabłąkanej…
Przez ten pociąg z gwiezdnym pyłem – ciemną nocą rozjechanej…
Siedem ramion Twej menory, nie obejmie mego strachu
Zbudzonego rozsypaniem.., szarej barwy garstki piachu…
Ilustrujące artykuł fotografie pochodzą z zasobów Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince, Pana Zacka Oryana Oracza oraz zbiorów własnych autora.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Piotr Jan Nasiołkowski jest autorem książek o tematyce historycznej „NIEDOBRY„ i „Bombowa reedukacja” które są do nabycia w internecie, na allegro. Książki ilustrowane są niepowtarzalnymi zdjęciami.
