Kultura i sztuka

Franciszek Duszeńko – digitalizacja twórczości

W okresie od 04.05.2015 r. do 31.12.2015 r. Biblioteka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku realizowała projekt „Digitalizacja i ewidencja spuścizny po Franciszku Duszeńce przechowywanej w Bibliotece ASP w Gdańsku”. Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Projektem digitalizacji spuścizny Biblioteka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku chciała się wpisać w obchody 70 lecia uczelni, docenić i udostępnić badaczom cenny dar.

Spuściznę, w skład której wchodzą m.in. fotografie i rysunki, przekazała w darze żona artysty Urszula Ruhnke-Duszeńko. Prezentowane fotografie stanowią dokumentację zrealizowanych prac twórcy, są to głównie założenia pomnikowe. Szczególnie cennym zbiorem wydają się być rysunki, zawierające szkice i projekty do różnorodnej twórczości Franciszka Duszeńki. Rysunki podzielone są na 14 zbiorów, które w większości grupują rysunki dotyczące konkretnych realizacji rzeźbiarza, min. Pomnika Ofiar Zagłady w Treblince, Pomnika Bohaterów Westerplatte i Cmentarza Poległych Obrońców Westerplatte, tematyki sakralnej, struktur – małych form rzeźbiarskich, dwa ostatnie zbiory niezwykle ciekawe dla badaczy i historyków sztuki grupują projekty niezidentyfikowane. Jeden z tych zbiorów dotyczy realizacji pomnikowych, a drugi realizacji niezidentyfikowanych na tym etapie. Digitalizowane zbiory można obejrzeć na stronie biblioteki.

1
Natomiast zdigitalizowany zbiór fotografii jest podzielony na 8 zbiorów i odnosi się do konkretnych zrealizowanych od czasów studenckich prac rzeźbiarskich Franciszka Duszeńki.

www.asp.gda.pl/strona/kategoria/727/digitalizacja_spuscizny_po_franciszku_duszence

Franciszek Duszeńko (ur. 6.04.1925 r. w Gródku Jagiellońskim k. Lwowa, zm. 11 kwietnia 2008r. w Gdańsku). Artysta rzeźbiarz, pedagog, przez jego pracownię przewinęli się artyści rzeźbiarze, którzy swoim nieprzeciętnym stosunkiem do twórczości wpisali się do historii rzeźby i sztuki polskiej . W latach 1942-1944 studiował w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie, w pracowni prof. Mariana Wnuka. Należał do Armii Krajowej we Lwowie, od lipca 1943 r do czerwca 1944 r. -pseudonim „Gustaw”. Od 3 lipca 1944 do 8 maja 1945 r. więzień obozów koncentracyjnych: Gross Rosen, Oranienburg, Sachsenhausen, nr obozowy 86262. Po wyzwoleniu przebywał w Warszawie, Zakopanem i Łodzi, próbował odnaleźć swojego lwowskiego profesora Mariana Wnuka. Po wojnie, najpierw do 1947 roku kontynuował naukę w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego w Łodzi, a następnie studia w pracowni prof. Mariana Wnuka w PWWSP (obecnie ASP) w Gdańsku. Uzyskał dyplom w 1952 roku. W roku 1950 rozpoczął pracę pedagogiczną w PWSSP w Gdańsku w charakterze asystenta, którą zakończył w 2001 roku w stopniu profesora. W 1956 r. uzyskał stopień docenta, w tym samym roku był kierownikiem i prowadzącym Pracownię Rzeźby I roku. W latach 1960-1964 pełnił funkcję dziekana. W 1964 był Kierownikiem Katedry i Kierownikiem Pracowni Dyplomującej Rzeźby. W 1973 stopień naukowy profesora nadzwyczajnego, a w 1990 tyt. Profesora zwyczajnego – nominacja Rady Państwa. W 1981 roku wygrał pierwsze demokratyczne wybory na stanowisko rektora macierzystej uczelni i pełnił tą funkcję przez dwie kadencje w latach: 1981-1987. Od 1987 do 1996 kierował Katedrą Rzeźby i Rysunku. Do 2001 sprawował opiekę pedagogiczna nad dyplomantami. Od roku 1970, kiedy to dyplomanci byli przypisywani do profesora, do 2001 roku, z jego pracowni wyszło ok. 83 dyplomantów. Autor licznych recenzji na stopnie docenta i profesora. Członek ZPAP.

Franciszek Duszeńko był rzeźbiarzem, który poświecił swoją twórczość głównie pracy nad nowoczesną formą pomnika. Była ona dla niego wyzwaniem, które próbował realizować łącząc rzeźbę z przestrzenią, dla której projektował pomnik. Realizacje poprzedzał licznymi szkicami. Założenie pomnikowe miało współgrać z przestrzenią poprzez formę i ideę. Do realizacji pomników zapraszał architektów, min. Adama Haupta. Oprócz prac pomnikowych Franciszek Duszeńko stworzył szereg nadzwyczaj udanych podobizn rzeźbiarskich o pogłębionym psychologicznym wyrazie oraz aktów, czy torsów, w których reminiscencje antyku przenikają się ze świeżością i nowoczesnością spojrzenia.

W pracowni, do której nie zapraszał „gości” „intruz” , który mógł wejść dopiero po śmierci profesora zobaczył liczne projekty rzeźbiarskie w postaci małych form rzeźbiarskich, projekty zrealizowanych pomników, często w swojej wersji projektowej w dużej mierze abstrakcyjne w formie, w porównaniu ze zrealizowanymi pomnikami. Autor licznych recenzji na stopnie docenta i profesora.

Franciszek Duszeńko prywatnie był mężem Urszuli Ruhnke-Duszeńko, która urodziła się ur. 1922 r., zm. 18 września 2014, była malarką, studentką w pracowni prof. Juliusza Studnickiego, gdzie w 1954 r. uzyskała dyplom. Pracowała w latach 1952–1971 w PWSSP, początkowo w Pracowni Malarstwa prof. Juliusza Studnickiego, a następnie prowadziła Pracownię Malarstwa na Wydziale Architektury Wnętrz ASP w Gdańsku.
Jego syn Marcin Duszeńko ur. 1958 r., zm. 2000 r. był malarzem, grafikiem, rysownikiem. Studiował w gdańskiej PWSSP w latach 1977-1983. Dyplom uzyskał w pracowni prof. J. Zabłockiego w 1983 r.. Był adiunktem w pracowni prof. Włodzimierza Łajminga.

Do grona studentów Franciszka Duszeńki należał nieżyjący prof. Zbigniew Pidek, a także obecni profesorowie ASP i pedagodzy : Prof. Ludmiła Ostrogórska, prof. Janina Rudnicka (Janina Kowalska), prof. Grzegorz Klaman, dr. hab. Robert Kaja, dr. hab. Magdalena Góra ( Magdalena Schmidt), dr. hab. Marek Targoński a także rzeźbiarze nie związani z praca pedagogiczną w ASP: Bogdan Markowski, Henryk Lademann, Jerzy Kędziora, Tomasz Misztal, Janusz Tkaczuk, Eugeniusz Szczudło, Waldemar Cichoń, Anna Baumgart, Julita Wójcik, Małgorzata Brygida Dunaj.

Prace w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, w Gdańsku; w Muzeum Medalierstwa we Wrocławiu i w New Delhi.
Profesor Franciszek Duszeńko odbył liczne zawodowe podróże zagraniczne min. do Związku Radzieckiego, Włoch, Indii, NRD, na Kubę i prywatnie do Grecji i Egiptu.

Oprac. Anna Zelmańska-Lipnicka, ASP

Dodaj opinię lub komentarz.