Rzeź Pragi miała miejsce 4 listopada 1794 roku w czasie trwania Insurekcji Kościuszkowskiej. Oblężenie Warszawy trwało tylko jeden dzień, Suworow wdarł się szturmem i wyrżnął 20 000 ludzi.
Warszawa była oblężona 2 razy. Pierwszą obroną kierował Kościuszko, drugą gen. Zajączek. Napis na tabliczce mówi: „Zginęli, bo byli Polakami. Mieszkańcom Pragi pomordowanym przez wojska Suworowa. 4 listopada 1794 roku. Rodacy”. Taka tabliczka to chyba za mało.
Jeszcze jest przejmujący napis na pobliskim kościele, gdzie ich pochowano: „Mieszkańcom Pragi w 200-lecie rzezi, ofiarom rosyjskiego ludobójstwa. Gdybyśmy o nich zapomnieć mieli, Ty, Boże, zapomnij o nas. Polacy”.
Walka trwała 4 godziny. I po tej walce Suworow przystąpił do mordowania mieszkańców. Podobno był to odwet za 2 lata krwawych rządów Polaków w Moskwie prawie 200 lat wcześniej. Na Pradze gwałcono zakonnice, zabijano ludźmi kolbami, palono żywcem, ćwiartowano.
Jan Kiliński: „Na Pradze Moskale bez pardonu matki i małe dzieci rżnęli i na bagnety biorą i rzucają na ulicę. Matki nie dość że zabito, ale je po ulicach gołe rozkładali i między nogi piki wtykali, tak dalece, że im gardłem wyłaziły. Inne w ogień wrzucano i żywcem palono…”
William Gardiner, ambasador Wielkiej Brytanii: „Z najwyższym żalem informuję Waszą Lordowską Mość, że atakowi na linie obrony Pragi towarzyszyło najstraszliwsze i zupełnie niepotrzebne barbarzyństwo…”
Niektórzy oficerowie rosyjscy próbowali przerwać ten amok swoich żołnierzy, jednak bez skutku.
Lew Engelhardt, rosyjski generał: „Ażeby wytworzyć sobie prawdziwy a straszny obraz szturmu tego po jego ustaniu, trzeba było być jego naocznym świadkiem. Do samej Wisły na każdym kroku spotkać się dawali zabici i umierający różnego stanu ludzi; na brzegu rzeki piętrzyły się stosy żołnierzy, cywilnych, Żydów, księży, zakonników, kobiet i dzieci. Na widok tego wszystkiego serce zamierało w człowieku, a obmierzłość obrazu duszę jego oburzała. Podczas bitwy człowiek nie tylko nie czuje w sobie żadnej litości, ale zezwierzęca się bardziej, morderstwa jednak po ukończonej bitwie – to hańba!”
Pruski komisarz prowiantowy: „Widok Pragi był okropny, ludzie obojej płci, starcy i niemowlęta u piersi matek pomordowane leżały na kupie; krwią zbroczone i obnażone ciała żołnierzy, połamane wozy, pozabijane konie, psy, koty nawet świnie. Tu i ówdzie drgały jeszcze członki umierających. Całe miasto Praga stało w płomieniach i w dymie, a dachy zawalały się z trzaskiem, któremu odpowiadało przeraźliwe wycie kozaków, klątwa rozjuszonego żołdactwa. Kupami leżały krwią zbroczone trupy zwycięzców […] Nikt dotąd nie odważył się pokazać na Pradze; przybyło wprawdzie kilku chciwych zysku Żydów, ale tych kozacy zaraz pochwyciwszy za nogi, tłukli łbami o mur, aż mózg wytrysnął, po czym znalezione pieniądze dzielili między siebie. Za 35 złotych i srebrnych zegarków zapłaciłem 35 rubli. Pełen kapelusz połamanego srebra dostałem za 2 ruble”.
Wkrótce po bitwie postawiono tu drewniany krzyż. Potem trzy kolejne i przetrwały one do lat 20-tych XX wieku, kiedy wymieniono je na metalowy. Ślady od kul (na samej górze) są pamiątką po II wojnie światowej. Poległych pochowano na cmentarzu kościoła Matki Bożej Loretańskiej przy Ratuszowej 5a. Leżą tam również szczątki zabitych w czasie szturmu na Warszawę podczas potopu szwedzkiego w 1656 roku, w tym Rocha Kowalskiego, pierwowzoru Rocha z sienkiewiczowskiej trylogii. I jeszcze jedną tablicę można tam znaleźć: poświęconą wyjściu wojsk rosyjskich w 1915 i rozbrojeniu wojsk niemieckich, ufundowaną w radosnym roku wolności 1919.
W samej bitwie na Pradze w 1794 r. zginęło 6000 Polaków. Morale powstańców załamało się. Na Sybir trafiło 12 000 jeńców. Dobra królewskie i prywatne rozdano urzędnikom carskim, Suworow został feldmarszałkiem, uhonorowały go również dwory Prus i Austrii. Oficerowie rosyjscy zostali odznaczeni złotymi krzyżami na wstędze św. Jerzego, z napisem upamiętniającym zdobycie Pragi.
Rok później dokonano III rozbioru Polski.
Taka jest historia w tym krzyżu.
Koniecznie należy dodawać Warszawskiej Pragi, lub Dzielnicy Praga,
Pragi w W-wie. W przeciwnym razie gdzie Rzym gdzie Krym?
Raczej nie trzeba. Z kontekstu wynika, że chodzi o Warszawę. W czeskiej Pradze nie było Insurekcji Kościuszkowskiej. Poza tym na dole jest mapka.