Równo dwieście lat temu, 5 maja 1821 r., zmarł Napoleon Bonaparte. Cesarz Francuzów dokonał żywota na trwającym sześć lat zesłaniu, na Wyspie Świętej Heleny.
Dla gdańszczan jest to postać dalece kontrowersyjna. Bonaparte wykorzystał finansowo Gdańsk do sponsorowania wyprawy na Moskwę z 1812 roku, doprowadzając miasto do ruiny gospodarczej. Dla zwolenników Napoleona to mąż stanu, który dał Polakom impuls do walki o wolną Polskę. Żeby wyrobić sobie swoje własne zdanie, warto wysłuchać debaty zorganizowanej w styczniu 2020 roku przez Muzeum Gdańska: Napoleon, Polska, Gdańsk. Debata o historii I Wolnego Miasta Gdańska, dostępnej w dwóch odcinkach na platformie YouTube, na kanale WMG VIDEO.
- przeczytaj: O francuskim wyciąganiu kasztanów z ognia
Szukając jakichkolwiek pozytywów w działaniach Napoleona względem Gdańska, przenieśmy się do stolicy Francji, gdzie między innymi z polecenia cesarza nasze miasto zostało upamiętnione w kilku miejscach. Zaczynamy od 15. dzielnicy Paryża, Saint-Lambert. Znajduje się tam Rue de Dantzig, długa ulica łącząca Rue de la Convention z bulwarem Lefebvre. Spacerując nią, możemy wstąpić na kawę lub piwo do Tabac Le Dantzig, knajpki sprzedającej głównie papierosy. Na bulwarze Lefebvre znajduje się przystanek tramwajowy linii 3a Georges Brassens, ulica Gdańska jest patronką jednego z peronów.
Ślady Gdańska znajdziemy również na Fontaine du Palmier (1806-1808) zwanej Fontaine de la Victoire, monumentalnej fontannie znajdującej się na Place du Châtelet, w pierwszej dzielnicy Paryża. Została zaprojektowana w celu zapewnienia świeżej wody pitnej mieszkańcom dzielnicy i upamiętnienia zwycięstw Napoleona Bonaparte. Jest to największa fontanna zbudowana za panowania Napoleona, która wciąż istnieje. Kolumna, wzorowana na rzymskiej kolumnie triumfalnej, bierze swoją nazwę od rzeźbionych liści palmowych na szczycie, upamiętniających egipską kampanię Napoleona. Opaski z brązu na kolumnie oddają hołd zwycięstwom Napoleona w oblężeniu Gdańska (1807), bitwie pod Ulm (1805), bitwie pod Marengo (1800), bitwie pod piramidami (1798) i bitwie pod Lodi (1796).
Gdańsk pojawia się także na słynnym Łuku Tryumfalnym na placu Charlesa de Gaulle’a. Na jednym z filarów wyryto nazwy pięciu polskich miast na pamiątkę zwycięstw napoleońskich.
• Gdańsk (oblężenie, marzec – maj 1807) – DANTZIG
• Ostrołęka (bitwa, luty 1807) – OSTROLENKA
• Pułtusk (bitwa, 26 grudnia 1806) – PULTUSK
• Heilsberg – Lidzbark Warmiński (bitwa, 10 czerwca 1807) – HEILSBERG
• Wrocław (zdobycie miasta, 29 grudnia 1806) – BRESLAW
Miejscem, do którego autor tego tekstu nie dotarł (chociaż z pewnością koło niego przechodził), jest grób podwładnego Napoleona, honorowego marszałka, księcia Gdańska Françoisa Josepha Lefebvre na cmentarzu Père Lachaise. W 2003 roku na nagrobku zamontowano tablicę pamiątkową, na której wypisano tytuły i funkcje sprawowane przez Lefebvra.
Zachęcam Państwo do odwiedzin tych miejsc przy okazji pobytu w Paryżu oraz szukaniu śladów Gdańska na świecie.
Autor nie dotarł do Lefebvra na cmentarzu Pere Lachaise, ale mnie się udało, choć przypadkowo. Marszałek spoczywa w kwaterze dowódców napoleońskich, znaleźć go wcale nie jest łatwo.
