Interesujący, stary rodowód posiada pomorska wieś o nazwie Lublewo Gdańskie, która – jak sugeruje nazwa – znajduje się niewielkiej odległości od naszego miasta. Wieś ta należy do gminy Kolbudy.
Pisząc poniższy tekst czerpałam informacje z następujących źródeł: „Pomorze mniej znane” Marii Giedz, „Encyklopedia Gdańska” oraz „Wikipedia”.
W ostatnim z wymienionych możemy przeczytać, iż Lublewo jest najstarszą wsią znajdującą się na terenie gminy Kolbudy. Informację tę potwierdza Maria Giedz. Najstarsza wzmianka o istnieniu wsi pochodzi z 1148 r.
Archeolodzy prowadzący badania na terenie tej wsi znaleźli tam groby skrzynkowe, urny twarzowe i popielnice zawierające ozdoby ze złota i brązu. Artefakty te są dowodem na istnienie w tym miejscu średniowiecznej osady.
Pod koniec XII w. Lublewo było własnością Unisława z Lublewa, który w gdańskim grodzie pełnił funkcję najpierw podkomorzego; w 1196 r. wojewody gdańskiego. Był to „najwyższy urząd w księstwie gdańskim, następnie na Pomorzu Wschodnim. Wojewoda zastępował księcia we wszystkich sprawach: administracyjnych, wojskowych, sądowych. Urząd, jak i praktycznie cały wschodniopomorski aparat administracyjny oparty na polskim wzorcu, zlikwidowany został przez Krzyżaków” („Encyklopedia Gdańska”).
W latach 1197 – 98 Unisław dzierżył urząd kasztelana, czyli zwierzchnika gdańskiego grodu, w którym sam rezydował oraz podległego mu terytorium zwanego kasztelanią. Ta zaś stanowiła podstawową jednostkę administracyjną księstwa.
Po śmierci Unisława Lublewo stało się własnością jego synów. Ci zaś sprzedali wieś Krzyżakom.
Wikipedia podaje, iż w „Księdze urzędowej Komturii Gdańskiej”, obejmującej lata 1284 -1453 znajduje się wzmianka o nadaniu Lublewa w 1349 r. na prawie chełmińskim Henrykowi Rychterowi i jego spadkobiercom. W tym samym roku Krzyżacy erygowali w Lublewie pierwszą parafię. Do tej pory bowiem, wzniesiony tam wcześniej drewniany kościół należał do gdańskiej parafii św. Wojciecha. W 2 ej połowie XIV w. Krzyżacy zbudowali na jego miejscu nowy, murowany.
Został on zniszczony w 1433 r. być może przez Husytów, którzy w tym roku dokonali najazdu Pomorza Gdańskiego. Z tamtego okresu zachowały się jedynie ściany prezbiterium. Szybko odbudowany, został w 1658 r. spustoszony przez Szwedów w czasie tzw. Potopu Szwedzkiego. Następnie w 1683 r. strawił go pożar. Na jego miejscu wzniesiono budowlę istniejącą do dziś, łączącą w sobie cechy gotyku i baroku.
Wróćmy do dziejów Lublewa. Po 1453 r. wieś ta stała się własnością miasta Gdańska. W 1472 r. Rada Miasta Gdańska nadała wieś w dożywotnią dzierżawę Martinowi Bockowi (około 1425 – 26 XI 1484) – zamożnemu gdańskiemu kupcowi i armatorowi, pełniącemu w kolejnych latach urząd ławnika, rajcy, a w późniejszych latach także burmistrza Gdańska. Włodarze miasta nagrodzili go w ten sposób za wspieranie ich wysokimi pożyczkami w czasie wojny trzynastoletniej. Wikipedia podaje imię i nazwisko dzierżawcy Lublewa nieco odmiennie: Merten Boch.
W 1506 r. dzierżawcą wsi był Peter Mellyn.
Po włączeniu Pomorza Gdańskiego do Rzeczypospolitej (na mocy II Pokoju Toruńskiego) Andreas Borckmann (1560 Gdańsk – 12 XI 1616) – ławnik, rajca, sędzia, a następnie burmistrz Gdańska, będący dzierżawcą Kolbud, wybudował w Lublewie młyn, z którego zaczęli korzystać niektórzy klienci młyna w Bielkowie, będącego własnością kartuzów. Stało się to źródłem konfliktów z zakonnikami.
Silne związki Lublewa z Gdańskiem spowodowały, że w XVI w. we wsi zwyciężyły wpływy luterańskie, a miejscowy kościół został przejęty przez wyznawców tej religii.
Jak wspomniałam powyżej w 1683 r. we wsi miał miejsce pożar. Spłonął wówczas kościół, plebania oraz trzynaście innych zabudowań.
Po I rozbiorze Polski Lublewo pozostało w granicach I RP, będąc własnością miasta Gdańska. Dopiero II rozbiór spowodował oderwanie Gdańska i okolicznych terenów od Polski. Niemniej prowadzona po I rozbiorze polityka króla pruskiego (co dotyczyło restrykcji handlowych wymierzonych w Polskę) pogłębiła kryzys gospodarczy Gdańska i okolic.
W 1899 r. Lublewo Gdańskie wraz z pobliskimi Kolbudami Dolnymi liczyło 841 mieszkańców.
W dwudziestoleciu międzywojennym wieś ta znalazła się w obrębie II Wolnego Miasta Gdańska.
Obecnie dawny kościół ewangelicki użytkowany jest przez katolików, jako świątynia parafialna pw. NMP Królowej Polski. Jest to kościół jednonawowy, z prezbiterium orientowanym na wschód, nakryty dwuspadowym dachem, z niewielką kaplicą przylegającą do nawy od południa, z zakrystią od północy oraz niewielką kruchtą od zachodu, dobudowaną w XX w. Niewysoką wieżę nakryto „czterospadowym, puklastym, blaszanym hełmem, zwieńczonym chorągiewką z datą 1684 r. i herbem Gdańska” (Maria Giedz).
We wnętrzu kościoła zwracają uwagę zabytkowe elementy jego wyposażenia. Są to:
- barokowy ołtarz główny, pochodzący z połowy XVII w. , jednak ze współczesnym obrazem Matki Bożej
drewniana manierystyczna chrzcielnica z 1630 r. - rokokowy prospekt organowy z 2 ej połowy XVIII w.
- drewniana ambona z siedziskiem wewnątrz korpusu, na którym umieszczono datę 1696 oraz inicjały E. S. W 2002 r. podczas prowadzonych w świątyni prac konserwatorskich odkryto zdobiące ambonę późnorenesansowe malowidła przedstawiające Chrystusa, jako Zbawiciela Świata oraz wizerunki kilku świętych. Umożliwiło to bardziej precyzyjne określenie wieku ambony, którą zapewne wykonano w latach 1590 – 1605. Do tej pory uznawano ją za dzieło późniejsze.
