Były kiedyś w Gdańsku cmentarze, po których dziś jedynym śladem są kamienne obeliski. Czy za kilkanaście (kilkadziesiąt) lat te lapidaria będą jeszcze istniały? A może zachowają się tylko zdjęcia w internecie…
Obelisk na zdjęciu nr 1 przypomina, że w tym miejscu (w okolicy alejki prowadzącej do cerkwi położonej przy ulicy Traugutta we Wrzeszczu) działał cmentarz krematoryjny, powstały w 1914 roku. Funkcjonował do roku 1945, a zamknięto go w 1966.
Najokazalsze cmentarze we Wrzeszczu znajdowały się przy Wielkiej Alei (dziś aleja Zwycięstwa). Po jej południowo-zachodniej stronie usytuowano katolicki cmentarz powstały w latach 1867-1869 dla parafii przy kościele św. Józefa i św. Brygidy. Zamknięty w 1956 roku, został przekształcony w park (zdjęcie nr 2).
Zdjęcie nr 3 to obelisk przywołujący cmentarz pw. Najświętszej Marii Panny, ewangelicki (kościoła Wniebowzięcia Najśw. Marii Panny) również założony przy Wielkiej Alei. I ta nekropolia została zlikwidowana w 1956 roku.
Zdjęcie nr 4 to ślad po najstarszym z tych sfotografowanych przeze mnie. Mały katolicki cmentarz „Urania” czynny od 1770 roku zamknięto w 1948. Pamiętam, że zlikwidowano go jednak znacznie później. To był cmentarzyk niezbyt odległy od naszego domu, a że znajdował się naprzeciwko Zakładów Przemysłu Cukierniczego „Bałtyk”, gdzie pracowała moja cioteczna babka (mieściły się one na rogu ulic Grunwaldzkiej i Kościuszki). Mijałam go bez tego szczególnego lęku, jaki zwykle towarzyszy dzieciom, gdy stykają się ze śmiercią…
od redakcji: Poniżej pozostałe tablice upamiętniające nieistniejące cmentarze oraz dwie rzeźby uratowane przez Jana Rhode z przedwojennych cmentarzy:
Jezus Chrystus – kopia dzieła duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena, stał na cmentarzu św. Józefa i Brygidy między Wielką Aleją a Traugutta oraz marmurowa Matka Boża, wzorowana na postaci, która objawiła się w Lourdes, przyniesiona z cmentarza św. Mikołaja przy politechnice. Obecnie stoją na cmentarzu św. Franciszka w Emaus. Mapki na tablicach ułatwiają zlokalizowanie cmentarza.
