ŚWIECKIE DZIEJE
Na mocy Traktatu Wiedeńskiego, w roku 1815, Oliwa formalnie zostaje włączona do Królestwa Prus. Coraz mocniejsze związki z aglomeracją gdańską zaowocowały wybudowaniem nowych dróg i połączeń komunikacyjnych. W roku 1822 wybudowano nową utwardzoną drogę z Oliwy do Gdańska. Liczba mieszkańców rosła wraz z napływem niemieckojęzycznej grupy narodowej, która powoli zaczęła wypierać ludność kaszubską. Oliwa w roku 1852 została podniesiona do rangi gminy, a pierwszym wójtem został Gustaw Schilling. Dwanaście lat później terytorium gminy zostaje rozszerzone o tereny obecnej ulicy Polanki oraz część Doliny Radości – tak zwany Schwabenthal – Dolinę Schwabego.
Prawdziwy rozkwit przeżywa Oliwa w drugiej połowie XIX wieku. Wtedy to otrzymuje kolejowe połączenie z Gdańskiem i Koszalinem, wybrukowane zostają ulice: Opata Jacka Rybińskiego, część ulicy Kwietnej i Cystersów. W roku 1873 firma Quistrop wprowadza pierwsze tramwajowe połączenie z Gdańskiem. Nie był to tramwaj napędzany elektrycznie, rolę napędu spełniały konie, które ciągnęły za sobą wagon wypełniony wesołą gawiedzią. Niestety „niewidzialna ręka rynku” zweryfikowała negatywnie ten sposób komunikacji i po sześciu latach funkcjonowania tramwaju konnego, zawieszono jego kursowanie. Oliwa musiała jeszcze kilkanaście lat poczekać na regularne kursy tramwajem do Gdańska. Rosła liczba mieszkańców, którzy bardzo cenili sobie ładne położenie i coraz lepszą komunikację, szczególnie z Sopotem i Gdańskiem. W roku 1874 Oliwa staje się gminą miejską. Ludność powiększyła się z około 2000 w roku 1860 do blisko 6500 na początku XX wieku. Implikowało to budowę nowej infrastruktury komunikacyjnej. Na przełomie XIX i XX wieku powstały zabudowania przy ulicy Obrońców Westerplatte, Opata Jacka Rybińskiego, Polanki, a także wzdłuż wschodniej części ulicy Grunwaldzkiej.
W maju 1901 roku wznowione zostało połączenie tramwajowe z Wrzeszczem i Gdańskiem. Na trasie od pętli, która umiejscowiona została naprzeciw bramy do parku oliwskiego, do Długiego Targu w centrum Gdańska, mieszkańcy Oliwy mogli podróżować w nowoczesnych wagonach, napędzanych prądem. W roku 1907 w granicach administracyjnych Oliwy znalazły się Jelitkowo (Glettkau), Żabianka (Poggenkrug) i Kondratowo (Conradshammer) – obejmujący częściowo obszar dzisiejszego Przymorza. W lipcu 1908 roku poprowadzono nową linię tramwajową do Jelitkowa. Prowadziła ona od Starego Rynku Oliwskiego, wzdłuż parku i dalej dzisiejszą ulicą Pomorską do zabudowań wypoczynkowych Jelitkowa. Była to linia niezależna od ciągu komunikacyjnego z Gdańskiem. Nie łączyła się z nią bezpośrednio, aczkolwiek przy bramie parkowej była możliwość przesiadki. Dzięki temu można było z łatwością dojechać do Jelitkowa z centrum Gdańska. Dogodny dojazd spowodował wzrost liczby odwiedzających piękną plażę w Jelitkowie, która stała się ulubionym miejscem wypoczynku dla mieszkańców Oliwy, Gdańska, a także przyjezdnych. W roku 1909 zbudowano w Jelitkowie dom zdrojowy i restaurację.
cdn…
Wojciech Stybor
Copyright © 2005 Wojciech Stybor. All rights reserved.
