Kolejne rozpoczęcie nowego roku szkolnego… To także okazja do wspominania własnej edukacji… Koleżanka, znając mój sentyment do starych fotografii, przysłała mi pewne zdjęcie z nadzieją, że ustalę, kiedy i gdzie je wykonano.


Patrzę więc na te młode twarze. Tak, niektóre nie są mi obce. Znałam tych uczniów z widzenia. Ale to nie moja klasa, nie moje koleżanki i koledzy. Nie umiem podać ich imion, a tym bardziej nazwisk. To pewnie zdjęcie dokumentujące zakończenie roku szkolnego, może pożegnanie siódmoklasistów… Ale, ale! Wśród osób zasiadających za gromadą dziewcząt w białych bluzeczkach rozpoznaję (piąta od lewej) Zofię Gumińską kierowniczkę Szkoły Podstawowej nr 44. Do dziś mam na półce książeczki z jej podpisem, które dostawałam w nagrodę za dobre wyniki.

A więc to „Czterdziesta Czwarta”, do której i ja „uczęszczałam” (jak to się wtedy mawiało) całe 4 lata od 1957 roku. A szkoła powstała trzy lata wcześniej. Wybudowano ją na Osiedlu Wojska Polskiego, ale chyba nikt z mieszkańców tej części Wrzeszcza (nie funkcjonowała wtedy nazwa Strzyża) nie nazywał kompleksu nowych bloków, używając pełnej, oficjalnej nazwy. Było to po prostu Osiedle. Naszą dzielnicę tworzyły początkowo poniemieckie wille, domki i szeregowce, potem pojawiło się właśnie Osiedle. Chodziło się tam do apteki, ośrodka zdrowia, na pocztę, do sklepu warzywnego, księgarni, pasmanterii i do masarza. Wprawdzie sklep mięsny był także w pobliskich koszarach przy ulicy Szymanowskiego, ale przeznaczono go tylko dla wojskowych i ich rodzin. Choć czasem wpuszczano tam osoby niezwiązane z wojskiem. Na jakich zasadach? Nie pamiętam.

A nazwa „Wojska Polskiego” była zarezerwowana w naszym języku właściwie dla alei Wojska Polskiego obsadzonej kanadyjskimi dębami, których pękate żołędzie stanowiły atrakcję dla młodszych dzieci, bo na lekcjach „prac ręcznych” dawały się przekształcać w postacie zwierząt i zabawne ludziki.

Aby Osiedle mogło powstać na terenie wybranym przez władze, należało rozebrać drewniany barak pełniący funkcję kościółka, stojący przy ulicy Śmiałej (później nazwanej Modzelewskiego, dziś Sychty), choć niektóre źródła podają po prostu, że znajdował się przy alei Wojska Polskiego. Miejsce pod nowy kościół wskazała podobno (jak mówi o tym ks. Stefan Duda w albumie „Koniec i początek”) matka jednego z chłopców, którzy w 1953 roku zginęli na skraju lasu od wybuchu niewypału. Podobno miała widzenie (może sen), gdy rozpaczała po stracie syna… Tak więc kościół stanął na wzniesieniu pod lasem. Za świątynią ciągnął się wał nieczynnej kolei, wspaniałe miejsce zabaw dla dzieci z naszej dzielnicy.

Byliśmy powojennym „wyżem”, więc dotykały nas przeróżne „reorganizacje” mające usprawnić edukację w klasach liczących po czterdziestu i więcej uczniów. W 1961 roku przeniesiono część uczniów do Szkoły Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącego nr 9 przy Wyższej Szkole Pedagogicznej (tzw. szkoła ćwiczeń). Ta ćwiczeniówka od 1955 roku mieściła się w prawym skrzydle szkolnego budynku przy ulicy M. Nowotki (dziś Wilka-Krzyżanowskiego), a w 1962 utworzono tam Szkołę Podstawową nr 66. To wtedy liceum znalazło nową siedzibę w „tysiąclatce” wybudowanej wśród ogródków działkowych na pograniczu Wrzeszcza i Oliwy.


Minęło parę lat i IX LO wróciło na Osiedle Wojska Polskiego. O budynek na ulicy Jana Bażyńskiego upomniał się powstający właśnie Uniwersytet Gdański. I tak oto SP nr 44 zniknęła z naszej dzielnicy (przeniesiono ją na Jagiellońską, a może była to jeszcze Lumumby?), aby dać miejsce „dziewiątce”.

A wracając do zdjęcia, które zainspirowało mnie do wspomnień, to rozpoznałam na nim jeszcze jedną postać. Pan Antoni Bernolak (1910-1987), pierwszy od prawej w drugim rzędzie. Pamiętam, że po raz pierwszy zobaczyłam go, nie będąc jeszcze uczennicą, na progu naszego mieszkania, gdy wraz z synami rozwoził mleko, dorabiając do nauczycielskiej pensji (uczył śpiewu w Szkole Podstawowej nr 27 na Srebnikach). Potem pan Bernolak i jego żona Irena zatrudnili się w nowej podstawówce na Nowotki. Pani Bernolakowa (1915-2002) stała się moją pierwszą wychowawczynią. Była nauczycielką wesołą, kiedy trzeba surową i wymagającą. Potwierdzenie, że dla wielu swoich uczniów okazała się kimś ważnym, znalazłam po latach, gdy w Szkole Podstawowej nr 66 wychowawczyni mojego syna Ewa Świdczak (bardzo ceniona przez rodziców i lubiana przez dzieci), wspominając ciepło panią Irenę zainspirowała lokalną prasę do zamieszczenia wywiadu ze swą pierwszą nauczycielką.

Państwo Bernolakowie, pewnie jako nieliczni nauczyciele, trafili do Encyklopedii Gdańskiej za sprawą swych utalentowanych muzycznie dzieci. A byli rodzicami sześciorga dzieci. Mam w swoim starym albumie pewne amatorskie fotografie ze spotkania na sopockim molu wykonane na początku lat sześćdziesiątych. Młodzi mężczyźni obok ojca rodziny to Zbigniew (już wtedy występujący w zespole Niebiesko-Czarnych) i Wiesław (związany z Czerwono-Czarnymi, autor książki „Bernolak boogie” wydanej w 2009 roku). Na zdjęciach jest jeszcze dziewczyna (żona?) jednego z nich, moja mama (to ta w żakiecie narzuconym na ramiona), ja w marynarskim mundurku i oczywiście pani Irena, pierwsza z prawej. Jej długowłose córki Barbara i Maria, także uczennice SP 44, wyróżniały się jasną, delikatną cerą i pięknymi lekko rudawymi warkoczami. Najmłodsza Danuta po latach zasłynie jako sopranistka w Operze Bałtyckiej i wielu teatrach niemieckich.

Czesława Scheffs