Zagadkowy, okazały budynek przy ul. Jasnej 4 budzi zaciekawienie wielu przechodniów. Willa jest położona nieco na uboczu Siedlec, przy dawnym trakcie Schladahler Weg. Powstała na początku lat dwudziestych XX wieku. Jej przedwojennymi właścicielami nie były przypadkowe osoby. Zarówno budowniczy Arthur Reuter, jak i lekarz Kurt Schulemann, który przejął nieruchomość, cieszyli się popularnością w mieście.
W zespole Państwowego Urzędu Policji Budowlanej w Archiwum Państwowym w Gdańsku zachowała się teczka dokumentująca proces powstawania willi. Wynika z niej, że prace przygotowawcze pod budowę zapoczątkowano w 1922 r. Inicjatorem powstania budynku i jego pierwszym właścicielem był niejaki Arthur Max Reuter, prokurent firmy Johann Busenitz Nachf. GmbH. Jak można wyczytać z Gedanopedii, przedsiębiorstwo założył ok. 1800 r. Johann Friedrich Busenitz (1 III 1773–5 IV 1849), który był menonickim kupcem.
Firma początkowo trudziła się przede wszystkim handlem wyrobami żelaznymi, później też destylacją alkoholu i wyszynkiem, a także sprzedażą węgla sprowadzanego m.in. z Anglii. W roku 1901 właścicielem przedsiębiorstwa został gdański kupiec Johann Julius Theodor Rodenacker. Firmę prowadził jednakże prokurent, wspomniany już Arthur Max Reuter. I to właśnie on widnieje w księgach adresowych jako pierwszy lokator willi przy ul. Jasnej 4 (Schladahler Weg 1). Sama nieruchomość pojawia się na jej łamach po raz pierwszy w roku 1925, co sugeruje, że jej budowę zakończono mniej więcej po dwóch latach. Bezpośrednim właścicielem willi była jednakże wspomniana już firma Johann Busenitz Nachf. GmbH.
W Archiwum Państwowym w Gdańsku znajdują się również projekty architektoniczne budynku. Przedstawiają one umiejscowienie obiektu względem nieruchomości (wydzielonej z Kartuskiej 144) i siatki ulic, a także konkretny układ przestrzenny wnętrza. Projekty są datowane na 17 lutego 1922 r. Architektem był Bruno Bahr, członek Stowarzyszenia Architektów Niemieckich (Bundes Deutscher Architekten), znany z późniejszych projektów zabudowy mieszkaniowej Siedlec.
Zobacz: Gdański spis ulic
Może zastanawiać, ile pozostało z oryginalnego założenia architektonicznego wnętrza budynku. Czy któryś z czytelników jest w stanie odpowiedzieć na to pytanie?
Nieruchomość była własnością Johann Busenitz Nachf. GmbH do połowy lat trzydziestych. Później obiekt przeszedł w ręce znanego gdańskiego lekarza Kurta Schulemanna. Jak podaje Gedanopedia, w latach 1933–1939 był on właścicielem prywatnej kliniki ginekologicznej funkcjonującej przy Sandgrube 23 (dziś ul. Rogaczewskiego). Interes musiał cieszyć się powodzeniem, w 1939 r. bowiem rozpoczął budowę nowego gmachu dla swojej kliniki położnictwa i chorób kobiecych, przy Heinrich Scholtz Weg 1/2 (dziś ul. Powstańców Warszawskich), gdzie pracował do 1945. Schulemann był także wykładowcą położnictwa i chorób kobiecych w Państwowej Akademii Medycyny Praktycznej (w latach 1935–1944).
Przeczytaj:
- Kartuska i okolice
- Tarasy, czyli osiedle Alberta Falka
- Kartuska 7 i 11 – drewniana pamiątka po ogrodnictwie Kellera
Co interesujące, do budowy swojej kliniki wykorzystywał więźniów z niemieckiego obozu Stutthof. Dwóch z nich – Polacy Walerian Kilanowski i Kazimierz Dębski vel Dębczak – przy tej sposobności zbiegło. Budynek przetrwał II wojnę światową, a polskie władze zaadaptowały go do funkcji szpitalnych (szpital kolejowy).
Przeczytaj:
Wróćmy jednak do willi przy ul. Jasnej. Kiedy Kurt Schulemann wszedł w jej posiadanie, postanowił nieco ją rozbudować. We wspomnianej już dokumentacji archiwalnej znajdują się podania i projekty budowy garażu. W piśmie z listopada 1934 r. znajdujemy informację, że garaż miał mieć solidny strop, betonową podłogę i ściany grubości 30 cm. Obiekt faktycznie wybudowano i – podobnie jak okazała willa – stoi po dziś dzień.
Willa była własnością Kurta Schulemanna do końca wojny. Po jej zakończeniu dotychczasowy właściciel, jak zdecydowana większość Niemców, musiał wyjechać z Gdańska, który został przyłączony do Polski. Nowe władze przekazały nieruchomość w polskie ręce. Dzisiaj jest to kilka osobnych mieszkań.
Wojciech Grott
Tajemnicza willa na Siedlcach Gdańsk ul. Jasna 4.
Jeszcze raz apeluję do władz Gdańska i ludzi dobrej woli o ratowanie tego zdewastowanego budynku, w ciągu kilku dni 5 włamań bezdomnych, policja spisuje tych ludzi i wypuszcza. Jeden z bezdomnych w desperackiej ucieczce wyskoczył z pierwszego piętra. Czy to kolejny „dom zły”? Zgroza trzeba zobaczy wnętrze tego budynku jak z najlepszych horrorów.