17 kwietnia wchodzi w życie ustawa, która nowelizuje ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów i wyposaża UOKiK w instytucję „tajemniczego klienta”. Instytucja ta posłuży przede wszystkim do gromadzenia informacji mogących stanowić dowód w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Pracownik UOKiK, który wcieli się w rolę „tajemniczego klienta” będzie mógł podjąć wszystkie możliwe działania zmierzające do zakupu towaru czy skorzystania z usługi świadczonej przez kontrolowanego przedsiębiorcę. Celem instytucji „tajemniczego klienta” będzie sprawdzenie sposobu oferowania zawarcia umowy oraz wypełnianie obowiązków informacyjnych przedkontraktowych przez przedsiębiorcę. Innymi słowy, czy sprzedawca udzielił wszystkich niezbędnych informacji odnośnie sprzedawanego towaru lub usługi oraz informacji na temat sposobu zawarcia umowy.
Tajemniczy klient nie będzie mógł stosować prowokacji np. polegającej na usilnym zabieganiu o sprzedanie mu usługi finansowej, która ewidentnie nie będzie odpowiadała jego potrzebom.
Zgoda Sądu
Zanim jednak „tajemniczy klient” przejdzie do działania, Prezes UOKiK będzie musiał wystąpić do Sądu Okręgowego Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie z wnioskiem o zgodę na zastosowanie instytucji „tajemniczego klienta” w stosunku do konkretnego przedsiębiorcy, a także o odrębną zgodę na utrwalenia czynności kontrolnych za pomocą urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięku. Sąd będzie miał 48h na wydanie postanowienia, na które nie będzie przysługiwało zażalenie. Dopiero uzyskanie pozwolenia będzie upoważniało pracownika Urzędu do zastosowanie instytucji „tajemniczego klienta”.
Jak będzie wyglądała kontrola?
Mając zgodę sądu, kontroler uda się do placówki instytucji podlegającej kontroli i wcieli się w rolę przeciętnego konsumenta poszukującego danego towaru lub usługi, na przykład lokaty bankowej. Kontroler spyta w tej sytuacji doradcę np. o możliwość założenia lokaty i spróbuje uzyskać pełną i rzetelną informację o dostępnych lokatach, ich oprocentowaniu, okresie trwania, wysokości odsetek, kapitalizacji, a także kwocie minimalnej i maksymalnej oraz ewentualnych ryzykach.
Niezwłocznie po zakończeniu czynności, kontroler będzie okazywał kontrolowanemu albo osobie przez niego upoważnionej legitymację służbową upoważniającą do wykonywania czynności kontrolnych oraz doręczy upoważnienie do przeprowadzenia kontroli i zgodę sądu. Materiał następnie zostanie przeanalizowany przez Urząd. UOKiK będzie oceniał, czy konsument otrzymał wszystkie istotne informacje o produkcie, a także czy nie doszło do nieuczciwej sprzedaży – czyli próby nakłonienia konsumenta do zakupu innego produktu, którego w rzeczywistości nie poszukiwał i nie potrzebuje.
Straszak na nieuczciwych
Z pewnością instytucja „tajemniczego klienta” przyczyni się do bardziej efektywnego wykrywania i zwalczania nieuczciwych praktyk w stosunkach z konsumentami, jak również ułatwi gromadzenie wartościowych dowodów na potrzeby prowadzonych postępowań. Co istotne i warte podkreślenia, instytucja „tajemniczego klienta” nie została wprowadzona z myślą o nękaniu uczciwych i rzetelnych przedsiębiorców, ale w celu wyrugowania z rynku takich podmiotów, które uczyniły sobie z nieświadomości, życiowej nieporadności, łatwy sposób na zarabianie pieniędzy, zaś ich modus operandi podobny jest do tego, jaki stosowała Amber Gold czy Skarbiec.
Czas pokaże, jak w rzeczywistości sprawdzi się nowa instytucja w zwalczaniu przez UOKiK nieuczciwych praktyk. Już sama świadomość przedsiębiorców, że również do nich może zawitać „tajemniczy klient” Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z pewnością przyczyni się w mniejszym lub większym stopniu do wyrugowania szkodliwych praktyk w stosunkach z konsumentami, a nade wszystko przyczyni się do podniesienia jakości świadczonych usług i bardziej rzetelnego wywiązywania się z obowiązków informacyjnych przez przedsiębiorców.
Mimo wszystko warto pamiętać o tym, żeby przed podpisanie umowy dwa razy dokładnie ją przeczytać, a gdy jakiś jej zapis będzie dla ciebie niezrozumiały lub budzić twoje wątpliwości zasięgnąć porady u adwokata.
