W 1864 r. zaczęła funkcjonować linia omnibusu konnego z Gdańska do Sopotu. Dziewięć lat później, 23 czerwca 1873 r., otworzono pierwszą gdańską linię tramwaju konnego; jej trasa prowadziła z centrum Gdańska – poprzez Wrzeszcz – do Oliwy.
Przeczytaj też:
12 sierpnia 1896 r. uruchomiona została w Gdańsku linia Strassenbahn’u o trakcji elektrycznej. Była to druga na dzisiejszych ziemiach polskich zelektryfikowana linia tramwajowa – po Bydgoszczy (1888), a przed Poznaniem (1897). Od tego momentu liczba gdańskich połączeń tramwajowych zaczęła szybko rosnąć – szczególnie wówczas, gdy zakończono rozbiórkę nowożytnych obwałowań w rejonie teraźniejszych ulic Okopowej i Wałowej (1897) oraz uruchomiono elektrownię na wyspie Ołowianka (1898).
Podobnie jak w innych miastach europejskich, pierwsze gdańskie tramwaje miały wygląd zbliżony do dyliżansów, tyle że ciągniętych na żeliwnych kołach po stalowych szynach. Z czasem pudła wagonów uległy zwężeniu i wydłużeniu, a ich wnętrza zaczęto przystosowywać do szybkiego transportu coraz większej liczby osób stojących (mało siedzeń, za to sporo pionowych rur i podwieszonych uchwytów na dłonie).
Tory w obrębie śródmieścia nie mogły wystawać ponad otaczający je bruk, aby nie blokować innych środków transportu. Na przystankach końcowych zrazu nie budowano pętli, toteż przeprzęgano konia z przodu do tyłu wagonu. W tramwajach elektrycznych również znajdowały się dwie platformy, przednia i tylna, identyczne w wyglądzie; każda z nich posiadała odrębną opornicę uruchamiającą napęd.
Początkowo tramwaje elektryczne pobierały prąd z napowietrznych przewodów ślizgowych za pomocą prostego „żerdziowego” pałąka, zakończonego rowkowanym kółkiem. Około 1910 r. wprowadzono nożycowe pantografy, zbliżone kształtem do dzisiejszych. Uzyskiwany za ich pośrednictwem lepszy pobór mocy umożliwił wprowadzenie zestawów dwuwagonowych, złożonych z elektrowozu i doczepki; wymagały one jednak, do zawracania, pętli tramwajowej albo obrotnicy.
Kolorowy film z 1943 roku na którym widoczne są tramwaje
Pod koniec lat 20. funkcjonowało już w Gdańsku dziesięć linii tramwajowych, stanowiących wyrazisty element pejzażu miasta. Wagony różnych linii miały odmienne kolorystycznie tarcze numerowe, np. linia nr 1 (Dworzec Główny – Rynek we Wrzeszczu) tarcza biała z czerwonym pasem; linia nr 2 (Targ Węglowy – Wrzeszcz – Oliwa) tarcza biała; linia nr 3 (Dworzec Główny – Targ Węglowy – ul. Długa – Zielony Most – Dolne Miasto) tarcza czerwona; linia nr 4 (Dworzec Główny – Targ Węglowy – kościół św. Barbary – dworzec kolei wąskotorowej przy Bramie Żuławskiej) tarcza zielona; linia nr 7 (Hucisko – Nowe Ogrody – Siedlce – Emaus) tarcza żółta itd. Na początku wieku za bilet z Gdańska do Oliwy płaciło się 50 fenigów.
Wirtualna podróż po przedwojennym Gdańsku – opracował Andrzej Ługin
Film z 1943? Przecież wtedy była wojna.