Potrzebujemy Waszej pomocy. Zgłaszajcie na adres redakcja@gdanskstrefa.com lub nawet tutaj pod artykułem stare aleje z całego województwa pomorskiego. Aleje, grupy starodrzewu, założenia parkowe, o ile nie zostały wpisane do rejestru zabytków. Możecie tego nie wiedzieć, ale lepiej podać za dużo, niż za mało.
Jeśli macie zdjęcia, to również zdjęcia. Potrzebujemy również w miarę dokładnej lokalizacji, czyli nie „gdzieś koło Kartuz”, tylko „aleja między A a B” albo „droga dojazdowa do…”. Gdybyście znali kontekst powstania takiej drogi albo jej znaczenie historyczne, to byłaby pełnia szczęścia. Jeśli wiecie, że aleja czy starodrzew są wpisane do rejestru zabytków, to pomijamy. Ale REJESTRU, nie gminnej ewidencji. Gminna ewidencja może być jak najbardziej.
Dlaczego? Po prostu trzeba je ratować, bo grozi im zniszczenie.
Poniższe punkty zawierają 57 lokalizacji (nawet więcej, bo kilka jest wpisanych pod jednym numerem), dużo jest z Gdańska, ale szczególnie nam zależy na drogach i obiektach rozsypanych po całym województwie, bo tam historyczne aleje padają szybkim łupem robót modernizacyjnych dróg, przebudów, gminnej deweloperki, wygody i zwykłego sobiepaństwa. Ostatnio uległa wycięciu aleja w Suchym Dębie. 50 starych drzew przestało istnieć. Krajobraz kulturowy Żuław zanika. Stajemy się społecznością bez historii, bez pamięci, bez szacunku do przeszłych pokoleń. Nie nazywajmy rozwojem zwykłej dewastacji przestrzeni historycznej i kulturowej, a jeśli rozwój jest potrzebny, niech odbędzie się z poszanowaniem tradycji i lokalnej społeczności, obecnej i minionej.
Chcemy te obiekty wpisać do rejestru zabytków. Stworzyć im prawną ochronę. Liczymy na pomoc żuławian, kaszubów, kociewiaków, powiślan i wszystkich obieżyświatów przemierzających ścieżki naszych małych ojczyzn.
- szpaler lipowy wyznaczający przebieg jednego z torów strzeleckich, ostatnia pozostałość dawnego ogrodu przy domu strzeleckim na 3 Maja w Gdańsku
- aleja przy ulicy Przegalińskiej – aleja zachowana fragmentarycznie
- układ Cmentarza NMP wraz z drzewami przy ul. 3 Maja (obecnie parking)
- cmentarz św. Franciszka wraz z zadrzewieniem, ul. Kartuska 238
- park przy Dworze IV wraz z aleją prowadzącą do dworu, ul. Polanki
- starodrzew w parku im. Haffnera w Brzeźnie wraz z układem alei parkowych
- starodrzew wokół Jeziora Otomińskiego
- byłe Cmentarze Zjednoczone wraz ze starodrzewem, ul. Towarowa w Gdańsku
- aleja w Cyganku
- starodrzew między Przemysławem a Izbiskami – prawdopodobnie go już nie ma
- starodrzew w Osłonce nad Szkarpawą
- szpalery wierzb w Powalinie, koło Nowego Dworu Gd.
- starodrzew na cmentarzu w Stogach Malborskich
- starodrzew na cmentarzu w Pordenowie
- aleja wierzbowa w Starocinie/Gozdawie – obok domu Loewena
- aleja przy kościele w Stegnie i starodrzew od strony ulicy
- szpaler drzew przed kościołem w Tujsku
- aleje wierzbowe w Żuławkach (jedna wpisana), prostopadłe do głównej drogi
- aleja w Żukowie Węgle
- dwie aleje przy dawnej fosie między szpitalem a sądem, róg Nowych Ogrodów i Powstańców Warszawskich w Gdańsku
- aleja lipowa z XIX w. na trasie Żuławka Sztumska – Stalewo, na granicy województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego
- park Zappio w Królewskiej Dolinie w Gdańsku, ul. Do Studzienki, wraz z reliktem historycznej bramy
- aleja przy ulicy Kaplicznej w Gdańsku-Jelitkowie
- aleje w Oliwie przy ulicach: Obrońców Westerplatte, Husa, Miraua, Wąsowicza, Kręckiego, Drzymały, Kaprów, Asnyka, Witkiewicza, Kasprowicza, Polanki
- aleje na Przymorzu Małym: ul. Słowiańska na odcinku od Droszyńskiego do Beniowskiego, Beniowskiego, Świętopełka
- aleje we Wrzeszczu Dolnym: Hallera, Kościuszki, Legionów, Pestalozziego
- aleja cmentarna przed cerkwią na ul. Traugutta
- aleje w Aniołkach przy ul. Skłodowskiej-Curie i Tuwima w Gdańsku
- aleja we Wrzeszczu Górnym przy Batorego
- aleja na Wojska Polskiego Gdańsk-Strzyża
- ciągi drzew przy ulicy Modrej na Olszynce
- aleja przy ul. Piastowskiej w Gdańsku
- Cmentarz Centralny Srebrniki 12
- układ alei i drzew na d. cmentarzu przy ul. Bema
- wszystkie dawne cmentarze przy al. Zwycięstwa wraz ze starodrzewem
- starodrzew na wysepce w Kolibkach w ciągu alei Zwycięstwa w Gdyni (teren cmentarza)
- starodrzew cmentarza parafii św. Michała Archanioła na Oksywiu
- resztki alei w Juszkowie wzdłuż ulicy Raduńskiej od skrzyżowania z Ogrodową do Zdrowej
- aleja jabłoniowa między Dąbrówką Malborską a Koślinką oraz aleja na wylocie z Koślinki w kierunku na Kępinę (powiat sztumski)
- starodrzew w okolicy boiska szkolnego i wierzby rosochate wokół małego jeziora w Koślince
- aleja wierzbowa między Dąbrówką Malborską a wsią Gronajny (od kościoła w Dąbrówce w kierunku zachodnim)
- aleja wzdłuż ul. Poprzecznej między Jankowem Gdańskim a Straszynem, równoległa do S6
- relikty alei na odcinku Łabuń – Jarkowice, gm. Stary Targ
- szpaler drzew w Kościerzynie ul. Klasztorna
- aleje w okolicy Świetlikowa (gm. Dalwin, pow. Tczew) w kierunku autostrady i Dalwina
- aleja wzdłuż ulicy Kościerskiej w Gdańsku od Spacerowej do Owczarni, w tym odcinek przez las w Dolinie Ewy
- aleja wzdłuż ulicy Mściwoja II w Gdańsku (d. Guntershofer Promenade), w tym zwłaszcza od Piastowskiej do Bora-Komorowskiego, zagrożona nielegalnym parkowaniem oraz inwestycjami przy sąsiednich ulicach – Morawskiej (w toku) i Beniowskiego (planowana w miejscu przychodni)
- pozostałość alei wyznaczającej dawną ulicę Nowoszkocką na tyłach CEN w Gdańsku Wrzeszczu
- szpaler drzew wzdłuż ulicy Kasztanowej
- aleja wzdłuż Mierzei Wiślanej od Mikoszewa w kierunku Stegny
- aleja prowadząca do Centrum Edukacji Nauczycielskiej od strony Wyspiańskiego i Leczkowa
- aleja między Węgrami a Gościszewem
- szpaler drzew naprzeciwko cmentarza na Zaspie przy ul. Chrobrego – pozostałość alei przy Brosener Weg
- Jaśkowa Dolina w Gdańsku fragmentami, ale szczególnie fragment zachowanej alei przy dawnej kawiarni Schroedera, obecnie numer 84
- aleja wzdłuż ulicy Kaczeńce w Gdańsku-Stogach
- aleja przy Armii Krajowej w Sopocie
- aleja wzdłuż ulicy Pułaskiego w Gdańsku-Brzeźnie i starodrzew wokół Domu Zdrojowego wraz z alejką przy ul. Zdrojowej, blisko plaży
Szanowni Państwo,
Dziękuję bardzo za apel do mieszkańców Pomorza Gdańskiego o identyfikowanie i zgłaszanie zespołów historycznej, kształtowanej zieleni, takich jak aleje lub szpalery przydrożne. Większość z zachowanych na terenie Pomorza alei powstała w końcu XIX i na początkach XX wieku. Ostatnie dziesięciolecia były czasem ich postępującego niszczenia przy jednoczesnym braku polityki systematycznego zakładania nowych alei wzdłuż budowanych nowych dróg. Ostatnie kilkanaście lat przyniosło straszliwe spustoszenia dawnych zadrzewień związane z nieprzemyślanymi, pośpiesznie i bez szacunku dla przyrody realizowanymi inwestycjami drogowymi. Zasadą stosowaną przy remontach i przebudowach dróg było ( i jest nadal) bezmyślne stosowanie schematów projektowych opartych na uwspółcześnionych normach drogowych które na przykład wykluczają istnienie drzew w pasie 3 metrów od skrajni drogowej. Bezmyślnie szablonowe stosowanie takich schematów nie pozwala na sadzenie drzew wzdłuż wąskich jezdni i wąskich chodników w mieście…..oraz powoduje masakrę alei przydrożnych które nie „spełniają norm” ponieważ drzewa rosną w przydrożnym trzymetrowym pasie „zakazanym”. O tym że – jak się to dzieje w wielu państwach zachodnioeuropejskich – można wybudować drugi pas drogowy po prostu obok alei, nikt nie chce myśleć. Wszak najistotniejsze wydaje się jak najszybsze wydanie pieniędzy i rozliczenie dotacji, ponieważ dla samorządów korzyścią bezpośrednią jest „alokacja środków” i wykonanie inwestycji a nie optymalizacja ich wydawania oraz myślenie w kategoriach przyszłości, ochrony przyrody i zachowania dziedzictwa przeszłości. Wszak nawet wycinka drzew przynosi konkretne finansowe korzyści conajmniej wycinającemu a ich zachowanie… owe korzyści eliminuje.
Przez dziesięciolecia funkcjonował w polskiej rzeczywistości status Pomnika Przyrody jako sposób na ochronę wartości przyrodniczych naszego otoczenia. Niestety, obecnie nadanie statusu Pomnika Przyrody znajduje się już nie w kompetencjach Wojewódzkich Konserwatorów Przyrody, która to instytucja została już dawno temu przekształcona, lecz w kompetencji Rady Gminy. A jak Gminy w swej większości odnoszą się do drzew, nie trzeba przypominać. Wpis do Rejestru Zabytków którego może dokonać Wojewódzki Konserwator Zabytków, jeśli zespół zieleni posiada możliwe do udowodnienia wartości historyczne, tworzące istotny element krajobrazu kulturowego, jest aktualnie najlepszym środkiem ochrony. Praktycznie każdy wpis którego dokonywałem w latach 2020-21 był wpisem interwencyjnym, ratującym drzewa „spod siekiery” budowniczych dróg. Nie muszę chyba dodawać jakie budziło to emocje i protesty dysponentów „europejskich” lub innych dotacji będących zleceniodawcami robót drogowych.
Ochrona starych przydrożnych alei nabiera szczególnego znaczenia w obecnej sytuacji, gdy należy się liczyć z większym niż kiedykolwiek poprzednio wzrostem nakładów na rozwój regionalnych połączeń drogowych oraz inwestycji na poziomie gminnym. Można spodziewać się poszerzania nawet takich dróg którymi rzadko kiedy ktokolwiek przejeżdża. Po prostu będą na to pieniądze. Oznaczać to może intensyfikację „rzezi” drzew, ponieważ inwestorzy będą zainteresowani jedynie realizacją schematycznego projektu i raczej wyrżnięciem drzew niż zakupem pasa ziemi po drugiej stronie alei pod drugą nitkę drogi. Wszak zakup ziemi nie mieści się w schemacie inwestycji, w dodatku nie zasilałby kieszeni wykonawców lecz lokalnych rolników.
Z tej przyczyny jedyną szansą na pozostawienie w naszym pejzażu tradycyjnych alei przydrożnych jest aktywność obywatelska. WUOZ nie jest w stanie dotrzeć do wszystkich miejsc gdzie znajdują się zagrożone aleje. Tym bardziej nie posiada wiedzy o przygotowywanych wycinkach. Gdy do nich dochodzi, jest już zazwyczaj za późno. Proszę Państwa o pomoc w identyfikacji takich zagrożeń. Tylko wspólnie możemy sprobować im zapobiec.
Igor Zbigniew Strzok, PWKZ
Aleja wzdłuż ulic Urwistej i Akwenowej wzdłuż Wisły na Wyspie Sobieszewskiej błaga o ratunek. Dziś zauważyłam na pniach numery jak do wycinki.
Wieżycka. Mam nadzieję, że już jest wpisana razem z dworkiem.
Urokliwa jest droga pomiędzy Jankowem a Straszynem, m.in. ze względu na stare wierzby, ale chyba bez szans by zachować coś z tego uroku dla przyszłych pokoleń. Niemniej, warto wybrać się na tamtędy rowerem, póki ma ona jeszcze swój klimat.
https://www.google.pl/maps/@54.2838939,18.5675387,3a,75y,155.1h,83.56t/data=!3m6!1e1!3m4!1s-t7e0xUmlk7Mc4Hv16aOIg!2e0!7i13312!8i6656
Wieżycka już jest wpisana
– Aleja wzdłuż ulicy Kościerskiej w Gdańsku od Spacerowej aż do Owczarni, w tym odcinek przez las w Dolinie Ewy — tam również częściowo zachowana jest aleja, mogą jej grozić planowane przez nadleśnictwo w 2022 wycinki.
– Aleja wzdłuż ulicy Mściwoja II w Gdańsku (d. Guntershofer Promenade), w tym zwłaszcza od Piastowskiej do Bora-Komorowskiego, zagrożona nielegalnym parkowaniem oraz inwestycjami przy sąsiednich ul, Morawskiej (w toku) i Beniowskiego (planowana w miejscu przychodni)
dodałam
– Aleja wzdłuż ulicy Kościerskiej w Gdańsku od Spacerowej aż do Owczarni, w tym odcinek przez las w Dolinie Ewy — tam również częściowo zachowana jest aleja, mogą jej grozić planowane przez nadleśnictwo w 2022 wycinki.
– Aleja wzdłuż ulicy Mściwoja II w Gdańsku (d. Guntershofer Promenade), w tym zwłaszcza od Piastowskiej do Bora-Komorowskiego, zagrożona nielegalnym parkowaniem oraz inwestycjami przy sąsiednich ul, Morawskiej (w toku) i Beniowskiego (planowana w miejscu przychodni)
Aleja z Jelitkowa na Żabiankę . Z obu stron . Od strony stawu i od strony torów tramwajowych.