Jednym z patronów gdańskich ulic jest Aleksander Dulin – polski kompozytor i dyrygent, pedagog, jak również kapelmistrz orkiestr wojskowych, w tym Orkiestry Reprezentacyjnej Polskiej Marynarki Wojennej, utworzonej w 1920 r. w Pucku. W mieście tym bowiem znajdowała się wówczas główna baza polskiej floty wojennej do momentu przeniesienia jej do Gdyni w 1925 r.

Aleksander Dulin urodził się w Warszawie 24 XII 1885 r. Wykształcenie muzyczne zdobył w swym rodzinnym mieście: najpierw w Szkole Orkiestrowej Zygmunta Sielskiego, następnie w Instytucie Muzycznym. Zwieńczeniem tej edukacji był dyplom nauczyciela i muzyka oboisty.

Ul. Dulina w Gdańsku
Ul. Dulina w Gdańsku

W 1908 r. Dulin założył orkiestrę robotniczą w warszawskiej Fabryce Garbarskiej „Bracia Pfeiffer”. Fabryka ta została założona w 1727 r. na Pradze przez Jana Waltera Pfeiffera; w 1871 r. jej siedziba została przeniesiona na ul. Smoczą 43. Od 1904 r. – w wyniku przekształcenia się tej fabryki w spółkę – jej nowa nazwa brzmiała: Połączone Fabryki Garbarskie „Bracia Pfeiffer, Szlenkier i Temler”. Produkowano w niej skóry podeszwowe, chromowe, pasowe, juchty oraz galanterię skórzaną. Do wybuchu I wojny światowej fabryka ta była największą garbarnią w Królestwie Polskim, eksportującą swoje wyroby w głąb Imperium Rosyjskiego.

Wróćmy do Aleksandra Dulina. W 1909 r. otrzymał posadę kapelmistrza rosyjskiej orkiestry wojskowej w Zambrowie, gdzie od schyłku XIX w. istniał duży kompleks koszarowy.

Kazimierz Wiłkomirski
Kazimierz Wiłkomirski, Wikipedia

Pierwszą wojnę światową Dulin spędził na Podolu. Po jej zakończeniu wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie otrzymał funkcję kapelmistrza orkiestry wojskowej: w latach 1919–26 pełnił ją w 25 pułku piechoty stacjonującym w Piotrkowie Trybunalskim; następnie w 67 pułku piechoty w Brodnicy, a w latach 1927–29 w 64 pułku piechoty w Grudziądzu. Mieszkając w tym mieście przez pewien czas pracował również jako kapelmistrz w tamtejszym Teatrze Miejskim.

W Grudziądzu założył wtedy orkiestrę symfoniczną i smyczkową. Był także współinicjatorem utworzenia Polskiego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki.

Kolejne lata Aleksander Dulin wraz ze swą żoną, Janiną spędził w Gdyni. Tu bowiem powierzono mu funkcję kapelmistrza Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej w Gdyni. Odbył z nią tournée koncertowe po naszym kraju. Orkiestra ta występowała np. w Toruniu w czasie obchodów 10 – lecia Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. Wyjaśnię, że szkoła ta została utworzona w 1928 r. w miejsce istniejącej od 1 X 1922 r. Szkoły Oficerskiej Marynarki Wojennej.

Aleksander Dulin występował z Orkiestrą Reprezentacyjną Marynarki Wojennej również w Gdańsku, w czasie uroczystości organizowanych przez mieszkających tam Polaków.

Miało to miejsce np. w czasie imprezy odbywającej się 7 III 1935 r. w Sporthalle przy Große Allee 15 (po przebudowie budynek ob. Opery Bałtyckiej), zorganizowanej z okazji imienin Marszałka Józefa Piłsudskiego; również w tym samym budynku 3 V 1937 r. – w czasie obchodów rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Tym razem orkiestra Aleksandra Dulina wykonała uwerturę koncertową „Polonia” Richarda Wagnera oraz utwór „Nasze chłopskie obertasy” Hipolita Brzezińskiego. Należy dodać, iż w czasie tej samej majowej uroczystości połączone gdańskie chóry: Lutnia, Cecylia Gdańsk i Cecylia Wrzeszcz pod dyrekcją Kazimierza Wiłkomirskiego (ówczesnego dyrektora Polskiego Konserwatorium Gdańskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku) zaśpiewały m.in. „Marsz floty polskiej” skomponowany przez Aleksandra Dulina.

Aleksander Dulin, źródło: Rocznik Gdyński. – 1997, nr 12

W tym samym roku 11 listopada również w Sporthalle Orkiestra Reprezentacyjna Marynarki Wojennej pod batutą Dulina zagrała marsz „My, Pierwsza Brygada”, a także polski hymn państwowy, czyli „Mazurek Dąbrowskiego”.

Aleksander Dulin mieszkając w Gdyni zaprzyjaźnił się z zamieszkałym tam od 1928 r., przybyłym z Brześcia nad Bugiem lekarzem Mironem Mikicińskim. Medyk ten stał się pionierem służby zdrowia w tym bardzo młodym, dynamicznie rozwijającym się, polskim mieście. Dr Mikiciński był człowiekiem wszechstronnie wykształconym, o wielu talentach.

Obaj: Dulin i Mikiciński 27 XI 1931 r. założyli Gdyńskie Towarzystwo Muzyczne. Jego amatorska orkiestra smyczkowa wraz Orkiestrą Marynarki Wojennej utworzyła Gdyńską Orkiestrę Symfoniczną. Liczyła wówczas sześćdziesięciu czterech członków. Dyrygowali nią Aleksander  Dulin, od 1934 r. wspomniany muzyk, Kazimierz Wiłkomirski. Funkcję koncertmistrza i I skrzypka pełnili: dr Mikiciński i dr prawa Leon Hacker.

W 1935 r. kierownictwo Gdyńskiej Orkiestry Symfonicznej objął Kazimierz Wiłkomirski. Orkiestra ta występowała w auli Państwowej Szkoły Morskiej, a także w specjalnie wybudowanej muszli koncertowej na Kamiennej Górze. W czasie koncertów zasiadała na widowni cała śmietanka towarzyska ówczesnej Gdyni.

Próby i pierwsze koncerty orkiestry odbywały się w domu państwa Mirona i Stanisławy Mikicińskich (od 1934 r. w ich własnej kamienicy przy ul. 10 Lutego, wybudowanej wg proj. inż. Ziołowskiego). Stała się ona lokalnym centrum życia kulturalnego i towarzyskiego. Bywali tu Ludomir Różycki i Feliks Nowowiejski. Także adm. Adam Mohuczy, kmdr. Kukiełko oraz płk. Doskoczyński.

Obecny budynek Opery Bałtyckiej
Opera Bałtycka w Gdańsku, której integralną część stanowi dawna Hala Sportowa (po niem. Sporthalle),  w której w odbywały się także wiece oraz różne uroczystości organizowane przez zamieszkałych w II WMG Polaków

W tamtym czasie w Gdyni koncertował także Kwintet Smyczkowy, utworzony przez gdyńskich doktorów: wspomnianych Hackera i Mikicińskiego oraz Gerwela i Dońskiego.W tamtym czasie Aleksander Dulin nagrywał również audycje szkolne dla Polskiego Radia, komponował piosenki o tematyce morskiej np. „Marsz Floty Polskiej”, „Krakowiak marynarski”, „Na fali”. Pracował także jako pedagog w Konserwatorium Muzycznym Gdańskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku, gdzie wykładał grę na instrumentach dętych, zasady gry i solfeżu. W 1937 r. zrezygnował ze służby wojskowej. Nie wyjechał jednak z Gdyni. Został zatrudniony w charakterze dyrygenta Orkiestry Kolejowej DOKP w Gdańsku oraz portowej orkiestry dętej w Gdyni.

Tuż po wybuchu II wojny światowej został wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa. Zamieszkał w Warszawie. Walczył w Powstaniu Warszawskim; przyjął wtedy pseudonim „Mewa”. Wstąpił w szeregi 2 kompanii Zgrupowania „Konrad”, wchodzącej w skład Grupy Bojowej „Krybar” (utworzonej 5 VIII 1944 r.) dowodzonej przez kpt. Cypriana Odorkiewicza, ps. „Krybar”).

Aleksander Dulin skomponował wtedy melodię i napisał tekst hymnu „Hasło Powiśla” rozpoczynający się od słów:

„Trzecie nad Wisłą Zgrupowanie
mocno zdobytą trzyma broń.
Niesie Ojczyźnie zmartwychwstanie
Nie drgnie przed zemstą żadna dłoń.”

Został ranny w czasie walk przy ul. Dobrej; po upadku powstania przebywał w szpitalu jenieckim w Zeithain w Saksonii.

Hotel "Dom Marynarza" w Gdyni
Hotel „Dom Marynarza” w Gdyni

Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do Gdyni. Otrzymał wtedy stanowisko kierownika artystycznego Domu Marynarki Wojennej, otwartego 7 VII 1945 r. w dawnym Domu Zdrojowym przy ul. Piłsudskiego w Gdyni. Obecnie mieści się w nim hotel „Dom Marynarza”. W tamtym czasie Dulin napisał ilustrację muzyczną do poematu dramatycznego „Jeńcy” Lucjana Rydla. Przez krótki czas po wojnie pełnił ponownie funkcję kapelmistrza Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej. W 1947 r. przeszedł w stan spoczynku w stopniu kapitana. W roku szkolnym 1948 / 49 pracował jako dyrektor Niższej Szkoły Muzycznej w Gdyni. Kilkukrotnie dyrygował orkiestrą Państwowej Filharmonii Bałtyckiej. W 1950 r. przeszedł na urlop artystyczny, równoznaczny z emeryturą.

Zmarł 28 III 1954 r. z powodu rozedmy płuc. Spoczął na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni.

Grób Aleksandra Dulina
Grób Aleksandra Dulina na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni

Pisząc korzystałam z następujących źródeł:

  • Wikipedia
  • „Encyklopedia Gdańska”
  • www.umg.edu.pl/historia-psm
  • www.rocznikgdynski.pl
  • www.uw.edu.pl

Maria Sadurska

Dodaj opinię lub komentarz.