Funkcje zawiadowców stacji Westerplatte pełnili etatowi urzędnicy kolejowi podlegający służbowo polskiej Dyrekcji Kolei Państwowych (DKP). Formalnie nie wchodzili oni w skład załogi Składnicy, ale stosowali się do przepisów określanych przez komendanta wojskowego na Westerplatte. Zawiadowcami pracującymi na Westerplatte byli:
- Franciszek Oćwieja (1926-1928)
- Cezary Wojakowski (1928-1937)
- st. sierż. Wojciech Najsarek (1937-1939)
Grupa polskich żołnierzy przed budynkiem Stacji Kolejowej na Westerplatte. Około 1930 r. Zdjęcie z publikacji MIIWŚ.
Strefa kolejowa – krótka historia
1924 r.
Na Westerplatte powstała linia kolejowa łącząca Basen Amunicyjny ze stacją Kaiserhafen. U nasady półwyspu Westerplatte powstał budynek stacyjny. Formalnie była to „ładownia taryfowa” (ładownia wojskowa) służąca do rozładunku wagonów przewożących materiały wojskowe.
Guzik z przedwojennego munduru pracownika Polskich Kolei Państwowych. Zdjęcie z publikacji MIIWŚ.
13 listopada 1924 r.
Na mocy decyzji Prezydenta Rady Portu i Dróg Wodnych Polska otrzymała prawo wybudowania bocznic kolejowych.
29 grudnia 1924 r.
Ministerstwo zakupiło bocznicę kolejową znajdującą się pomiędzy stacją Kaiserhafen a Westerplatte.
Fragment szyny oraz elementy jej mocowania do drewnianych podkładów kolejowych. Przedmioty odnalezione wraz żelaznymi słupami pochodzącymi z ogrodzenia oddzielającego strefę kolejową od terenu Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Zdjęcie z publikacji MIIWŚ.
13 lipca 1925 r.
Dyrekcja Kolei Państwowych w Gdańsku wydała zezwolenie na budowę dodatkowych linii kolejowych na Westerplatte.
16 sierpnia 1925 r.
Rozpoczęto zwózkę materiału kolejowego z Holmu (Wyspy Ostrów) na Westerplatte oraz rozpoczęto budowę torów i bocznicy. Wybudowano budynek stacyjny (ok. 70 m2), a wiosną 1926 r. postawiono budkę zwrotniczego.
Wagon z materiałami przeznaczonymi dla WST zarekwirowany przez policję gdańską na stacji Troyl (dziś Gdańsk-Przeróbka), 23 sierpnia 1939 r. Zdjęcie z publikacji MIIWŚ.
30 grudnia 1926 r.
Przejęcie przez władze wojskowe wszelkich urządzeń na Westerplatte, w tym budynku stacyjnego i torów kolejowych. W budynku stacyjnym w 1927 r. zainstalowano łącznicę telefoniczną i telefon ścienny; powstała linia telefoniczna łącząca budynek stacyjny i budkę zwrotniczego na Westerplatte ze stacją Kaiserhafen.
15 stycznia 1927 r.
Formalne przejęcie bocznicy na Westerplatte przez DKP w Gdańsku pod zarząd i do eksploatacji na rachunek i odpowiedzialność Ministerstwa Spraw Wojskowych.
Plomby zabezpieczające wejścia do obiektów magazynowych i militarnych oraz skrzyń z uzbrojeniem i wyposażeniem Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Zdjęcie z publikacji MIIWŚ.
6 października 1928 r.
Zdanie przez władze wojskowe i objęcie przez DKP w Gdańsku infrastruktury kolejowej „DKP w Gdańsku obsadza ładownię publiczną Westerplatte personelem narodowości i obywatelstwa wyłącznie polskiego, pewnym pod względem politycznym” (par. 9 protokołu zdawczo-odbiorczego). Do przetaczania transportów posługiwano się pociągiem elektrogeneratorowym, potocznie zwanym „elektrogeneratorem”. Składał się z wozu motorowego (tzw. głównego z silnikiem spalinowym. prądnicą i trakcyjnymi silnikami elektrycznymi) i czterech doczepnych platform z silnikami elektrycznymi.
Rozładunek materiałów wojennych z ORP „Wilja” na Nabrzeżu Oliwskim w Nowym Porcie. Lata trzydzieste XX w. Zdjęcie z publikacji MIIWŚ.
1 września 1939 r.
W godzinach rannych, po wysadzeniu przez Niemców bramy kolejowej zawiadowca stacji st. sierż. Wojciech Najsarek zostaje śmiertelnie ranny strzałami z broni maszynowej.
opracowała: Anna Pisarska-Umańska
Powyższy artykuł powstał na podstawie publikacji Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 “Westerplatte w 7 odsłonach. Prezentacja zabytków pierwszego etapu badań archeologicznych na Westerplatte”, Gdańsk 2017. Artykuł zawiera niewielką część z zamieszczonych w publikacji treści i ma za zadanie przybliżyć w wybranych aspektach historię miejsca i siedmiu tragicznych dni Września.
