Patronem jednej z ulic naszego miasta jest Bernard Milewski – aktywny działacz lokalnych polskich organizacji i stowarzyszeń. Był patriotą, stawał w obronie języka polskiego i polskiej kultury. Był orędownikiem rozwoju polskiej oświaty w Wolnym Mieście Gdańsku.
Bernard Milewski pochodził z Kociewia. Urodził się 26 VII 1895 r. we wsi Semlin Wielki niedaleko Starogardu Gdańskiego. Jego ojciec Mateusz Milewski był robotnikiem kolejowym.
Bernard uczęszczał do szkoły powszechnej w Kleszczewie, gdzie w latach 1906 – 1907 był jednym z organizatorów strajku szkolnego przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Za tę działalność został relegowany ze szkoły. Wkrótce zaczął uczyć się zawodu kowala.
W 1913 r. zamieszkał w Gdańsku. Podjął pracę w Stoczni Klawittera, skąd po pewnym czasie został zwolniony za przynależność do Zjednoczenia Zawodowego Polskiego – organizacji powołanej w 1902 r. w Bochum w Westfalii w celu obrony praw polskich pracowników. Oddział gdański istniał od 1906 r. Jego siedziba mieściła się w Domu Stowarzyszeń (Verienshaus) przy Breitgasse 83 (ob. ul. Szeroka).
Działalność ZZP została zawieszona w czasie I wojny światowej. Do odrodzenia się tego ruchu doszło w listopadzie 1918 r. Bernard Milewski należał do grona działaczy, którzy przyczynili się do jego reaktywowania. W latach 1919 – 1939 r. pełnił funkcję wiceprezesa ZPP. W 1914 r. podjął pracę w gdańskiej Stoczni Cesarskiej. W tym samym roku został członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
Po zakończeniu I wojny światowej podjął współpracę z utworzonym wówczas Podkomisariatem Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku – organem, który – jak podaje „Encyklopedia Gdańska” „kierował między innymi walką o język polski w szkolnictwie, kontrolą NRL nad administracją pruską, ochroną majątku narodowego przed wywózką do Niemiec, przygotowywaniem kadry urzędniczej i nauczycielskiej oraz przeciwdziałaniem propagandzie Niemców, starających się o pozostanie Prus Zachodnich w granicach Niemiec”. Jego siedziba mieściła się początkowo przy Hundegasse 85 (ul. Ogarna), następnie przy Poggenpfuhl 11 (ul. Żabi Kruk), od 1921 – przy Brotbänkengasse 14 (ul. Chlebnicka) w siedzibie „Dziennika Gdańskiego”.
W 1919 r. – kiedy uczestnicy Konferencji Pokojowej w Wersalu dyskutowali o dalszych losach Europy, w tym naszego kraju – Milewski tu na miejscu włączył się w akcję propagandową na rzecz przyłączenia Pomorza wraz z Gdańskiem do Polski. Następnie – z polecenia rządu RP – podejmował działania mające na celu uniemożliwienie Niemcom wywozu mienia ruchomego z ziem, które przypadły Polsce. Organizował m. in. akcje sabotażowe. W tego rodzaju działania angażował się już wcześniej jako pracownik gdańskiej stoczni: wraz z innymi zatrudnionymi w niej pracownikami (działaczami Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i Związku Pracowników Polaków) utrudniał Niemcom demontaż maszyn oraz urządzeń portowych, które zamierzali drogą morską przetransportować do Niemiec.
Po utworzeniu II WMG znalazł zatrudnienie w Dyrekcji PKP w Gdańsku. Po przeniesieniu tej instytucji do Torunia we wrześniu 1933 r. był pracownikiem Biura Gdańskiego Polskich Kolei Państwowych (komórki organizacyjnej podlegającej bezpośrednio polskim władzom).
Ponadto pracował jako inspektor w Urzędzie Emigracyjnym, którego siedziba od 1923 r. mieściła się w przyznanych wtedy stronie polskiej (przez Międzysojuszniczą Komisję Podziału Mienia) koszarach w Nowym Porcie. Jak większość pracowników tegoż urzędu otrzymał mieszkanie na terenie koszar. Niektóre budynki pokoszarowe zaadaptowano na potrzeby obozu emigracyjnego (zwanego również etapem emigracyjnym). Na zachowanej przedwojennej fotografii przedstawiającej prace adaptacyjne prowadzone na tym terenie przed jego uruchomieniem tegoż obozu widać sześciu pracowników Urzędu Emigracyjnego, w tym Bernarda Milewskiego.
Od 1921 r. Bernard Milewski należał do Gminy Polskiej. Z niepokojem obserwował pogłębiające się podziały wśród Polaków zamieszkałych w II WMG, w wyniku w których u progu lat 30. doszło do rozłamu w obrębie lokalnych polskich organizacji, w tym Gminy Polskiej.
Podejmował działania mające na celu zażegnanie tych konfliktów. W maju 1937 r. – kiedy w obliczu narastających represji ze strony Niemców udało się wreszcie pogodzić skłócone organizacje (tj. Gminę Polską i Związek Polaków) i połączyć je w jedną – Bernard Milewski wszedł w skład zarządu utworzonej wtedy nowej organizacji: Gminy Polskiej Związku Polaków.
W okresie istnienia II WMG działał na rzecz rozwoju polskiej oświaty na tym terenie. Podejmował wysiłki by jak najwięcej dzieci i młodzieży z polskich rodzin mogło uczęszczać do szkół, w których obowiązywał język polski. W listopadzie 1921 r. przyczynił się do utworzenia Gdańskiej Macierzy Szkolnej – organizacji, której celem było „zakładanie, utrzymywanie i popieranie polskich instytucji lub zakładów oświatowych i wychowawczych, prowadzenie czytelni ludowych i kursów, organizowanie odczytów, konferencji i wycieczek, zakładanie burs i pensjonatów dla młodzieży szkolnej, przyznawanie stypendiów i zapomóg, wydawanie książek i czasopism szkolnych, budowa obiektów szkolnych („Encyklopedia Gdańska”).
W 1920 r. Milewski uzyskał mandat do Rady Miasta (funkcję radnego pełnił przez trzy lata). Kilkakrotnie bez powodzenia kandydował do Volkstagu, czyli parlamentu II WMG. Aktywnie uczestniczył w akcjach przedwyborczych organizując polskie zebrania i wiece.
Był również członkiem polskich stowarzyszeń muzycznych: Towarzystwa Śpiewaczego Lutnia (w 1920 r. wybrano go na sekretarza tegoż towarzystwa), Towarzystwa Śpiewu Kościelnego Cecylia w Gdańsku (do 1926 r.), następnie Towarzystwa Śpiewu Kościelnego Cecylia w Gdańsku – Nowym Porcie (które otrzymało na swoje potrzeby niewielką salkę w tamtejszych koszarach). Był współzałożycielem męskiego Towarzystwa Śpiewaczego Moniuszko.
Żona Bernarda, Jadwiga Milewska była aktywną działaczką organizacji polskich utworzonych na terenie Nowego Portu, w tym od 1927 r. przewodniczącą reaktywowanego rok wcześniej Towarzystwa Polek. Była zresztą jedną z osób, które wpłynęły na ożywienie polskiej społeczności w tej dzielnicy.
II wojnę światową Bernard Milski spędził w Warszawie, gdzie działał w konspiracji (zajmował się np. kolportażem podziemnej prasy). W czasie Powstania Warszawskiego stracił obu synów: Kazimierza i Tadeusza, żołnierzy batalionu „Zośka”. Bernard Milewski wrócił do Gdańska w kwietniu 1945 r. Podjął najpierw pracę w Oddziale Ruchowo – Handlowym PKP w Gdańsku, potem w oddziale przewozów w Gdyni. W latach 1946 – 1947 był radnym Sopotu. Należał do PPR, następnie do PZPR. W swoich miejscach pracy pełnił m. in. funkcję sekretarza oddziałowej organizacji partyjnej. Był też członkiem Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (był sekretarzem Zarządu Miejskiego TRZZ w Gdańsku).
W 1946 r. wybrano go na członka komitetu organizacyjnego Zjazdu i Kongresu Polaków Autochtonów Województwa Gdańskiego, Byłych Członków Gminy Polskiej Związku Polaków w Gdańsku i Członków Związku Polaków w Niemczech, który odbył się jesienią tegoż roku. W 1957 r. Milewski otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 2 VII 1967 r. Spoczął na Cmentarzu Katolickim w Sopocie. Cztery lata później został patronem jednej w Gdańsku Oliwie. z gdańskich ulic.
- „Pomorscy patroni ulic Trójmiasta” pod red. Stanisława Gierszewskiego
- „Historia zamknięta w murach. Koszary w Gdańsku Nowym Porcie”. Grzegorz Goryński
- „Encyklopedia Gdańska”
- www.muzeumpomorza.pl
- „Syn Ziemi Gdańskiej” Tadeusz Bolduan
