27 września br. o godz. 19. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku można było obejrzeć spektakl pt. „Rozmowy z katem” na podstawie adaptacji teatralnej Zygmunta Hübnera, oparty na słynnej książce Kazimierza Moczarskiego pod tym samym tytułem.
Wstęp na spektakl był odpłatny: bilet normalny kosztował 30 zł, ulgowy 20 zł. Organizatorem Wydarzenia było Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, partnerem – Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi.
Spektakl ten został zaprezentowany w Sali Konferencyjnej im. Jana Olszewskiego na poziomie – 3. Był on dedykowany Andrzejowi Poczobutowi, działaczowi mniejszości polskiej na Białorusi, który od 25 III 2021 r. przebywa jako więzień polityczny w białoruskim więzieniu.
Wydarzeniem tym uczczono 84. rocznicę utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego: 27 IX 1939 r. powstała bowiem Służba Zwycięstwu Polski, będąca polską organizacją konspiracyjną.
Spektakl ten został wyreżyserowany przez Michała Chorosińskiego. Za oprawę muzyczną odpowiadał Marcin Pospieszalski, za scenografię, kostiumy oraz projekcje – Marcin Mikulski. Funkcję inspicjenta i suflera powierzono Marcie Baraszkiewicz. W poszczególne role wcielili się czterej aktorzy: Sławomir Grzymkowski wystąpił jako Jürgen Stroop, Łukasz Lewandowski, jako Kazimierz Moczarski, Radosław Osypiuk, jako Gustaw Schielke oraz Piotr Kowalski, jako Strażnik.
W spektaklu wykorzystano film animowany pt. „Sprawa Moczarskiego” w reżyserii Tomasza Siwińskiego.
Przybyłych na spektakl przywitał dr Marek Szymaniak, zastępca dyrektora ds. naukowych. Na widowni zasiedli również przedstawiciele lokalnych instytucji i stowarzyszeń, a także goście honorowi: osoby szczególnie zasłużone dla naszej Ojczyzny, wśród nich Joanna i Andrzej Gwiazdowie.
Spektakl zaprezentowany w ten wieczór w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oparty był na książce Kazimierza Moczarskiego pt. „Rozmowy z katem”. Po raz pierwszy ukazała się ona w 1977 r., w niepełnej wersji. Jej pierwsze pełne, nieocenzurowane wydanie opublikowano dopiero w 1992 r. Jej autor, ur. w 1907 r. z zawodu prawnik i dziennikarz, w czasie II wojny światowej walczył w szeregach Armii Krajowej. Był szefem Biura Informacji i Propagandy ZWZ – AK. W sierpniu 1945 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu mokotowskim. W czasie śledztwa poddawano go torturom. Sąd skazał go na dziesięć lat więzienia. W 1948 r. proces został wznowiony; trwał do 1952 r. Tym razem Kazimierza Moczarskiego skazano na karę śmierci; rok później wyrok zamieniono na dożywocie. W 1956 r. Sąd Najwyższy wznowił śledztwo w jego sprawie, uchylił poprzedni wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Wkrótce Moczarski został zwolniony z więzienia. Kilka miesięcy później Sąd Wojewódzki dla m. st Warszawy wydał prawomocny wyrok uniewinniający.
Od 2 III do 11 XI 1949 r. Moczarski przebywał w jednej celi z Jürgenem Stroopem, SS – Gruppenführerem, zbrodniarzem niemieckim, odpowiedzialnym za stłumienie powstania w getcie warszawskim w 1943 r. Stroop otrzymał wyrok śmierci: został zgładzony w mokotowskim więzieniu 6 III 1952 r. Drugim współwięźniem był niemiecki policjant, Gustaw Schielke. Osadzenie polskiego patriotę, byłego działacza Podziemia z dwoma niemieckimi zbrodniarzami było celowe; miało go zniszczyć psychicznie.
