Tym razem chciałabym przypomnieć postać prof. Stefana Hermana – pedagoga związanego z utworzoną po drugiej wojnie światowej Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną w Gdańsku (ob. Akademia Muzyczna), której siedziba przez niemal dwadzieścia pierwszych lat jej istnienia mieściła się w Sopocie.
Stefan Herman urodził się 16 VII 1902 r. w Warszawie. Najpierw uczęszczał do szkoły powszechnej w Ostrowi Mazowieckiej, następnie do słynnego Gimnazjum Księży Salezjanów w Sokołowie Podlaskim (założonego w 1915 r. przez ks. A. Mazurkiewicza), gdzie zdał egzamin maturalny.
Już w młodym wieku wykazywał zdolności muzyczne, dlatego począwszy od 14 ego roku życia kształcił się prywatnie u znanego skrzypka, zarazem pedagoga, prof. Józefa Jarzębskiego w Warszawie (gdzie systematycznie dojeżdżał), który uczył go gry na skrzypcach.
W 1925 r. podjął studia na na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1926 – 34 studiował dodatkowo w Państwowym Konserwatorium w Warszawie pod kierunkiem wspomnianego prof. Jarzębskiego oraz znanej skrzypaczki Ireny Dubiskiej.
W 1933 r. Stefan Herman rozpoczął pracę pedagogiczną we Wszechnicy Muzycznej w Warszawie, gdzie prowadził klasę skrzypiec. Pracował tam do 1940 r. , jednakże ponadto od 1936 r. występował na warszawskich scenach jako skrzypek, w tym w Filharmonii Warszawskiej.
W 1938 r. wyjechał na studia do Paryża, gdzie kształcił się w klasie Clade’ a Lamoureux oraz u Henriego Marteau. W tamtym czasie uczęszczał także na prywatne lekcje do Bronisława Hubermana – jednego z najwybitniejszych polskich skrzypków, który już jako młody człowiek uważany był za wirtuoza i szybko zyskał sławę międzynarodową.
Stefan Herman był pod wielkim wrażeniem jego gry; wspominał często, jak ogromny wpływ wywarł na niego ten słynny muzyk. Bywał niejednokrotnie na jego koncertach – także jeśli odbywały się one w innych krajach; posiadał nuty z opracowaniami Hubermana.
Stefan Herman w czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Warszawie. Udzielał prywatnych lekcji gry na skrzypcach oraz występował w kawiarni SIM (czyli „Sztuka i Moda”). Znajdowała się ona na podwórzu kamienic przy ul. Królewskiej 11. Otwarto ją w dwudziestoleciu międzywojennym oraz ponownie w okupowanej Warszawie, jesienią 1939 r. W czasie okupacji, w ciągu kolejnych 4 i pół roku przewinęło się przez nią 1300 aktorów, piosenkarzy, malarzy, pisarzy i muzyków, którzy na niewielkiej scenie ujętej skrzydłami dwóch fortepianów zabawiali codziennie warszawiaków. Na koncerty przychodzili też niejednokrotnie niemieccy oficerowie.
Stefan Herman ponadto w tamtym czasie występował także na koncertach organizowanych w Warszawie przez innego słynnego muzyka – Zygmunta Latoszewskiego (dyrygenta, muzykologa i pedagoga, w latach 1949 – 52 dyrektora Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku, zaś w latach 1954 – 61 dyrektora artystycznego Państwowej Opery I Filharmonii Bałtyckiej).
Po wojnie Stefan Herman wraz z żoną i córką Krystyną przyjechał na Wybrzeże. Zamieszkał na stałe wraz z rodziną w Sopocie w istniejącym do dziś domu przy ul. Obrońców Westerplatte 36. Dom ten stał się „mekką życia muzycznego na Wybrzeżu”, bowiem zatrzymywało się w nim wielu ludzi związanych ze światem muzycznym.
Zresztą warto dodać, iż północna część ul. Obrońców Westerplatte nazywana była po wojnie „Sopockim Montparnassem”, gdyż zamieszkiwali tutaj wtedy różni artyści. Przykładowo w willi pod nr 18/20 (w której mieści się od dawna Sopocka Szkoła Muzyczna I stopnia) przez kilka lat po wojnie mieszkał znany rzeźbiarz Stanisław Horno–Popławski z rodziną. Ponadto mieściły się w niej też przez jakiś czas pracownie Państwowej Szkoły Sztuk Plastycznych. Sama uczelnia plastyczna od października 1945 do 1954 r. zajmowała znajdującą się w pobliżu willę pod numerem 24. Zaś do 2011 r. mieszkał w niej znany rzeźbiarz, Alfred Wiśniewski.
W 1948 r. prof. Herman rozpoczął pracę w nowo powołanej (utworzonej w roku akademickim 1947/48) wówczas placówce oświatowej: Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej z siedzibą przy ul. Grunwaldzkiej 5 w Sopocie, w którym – z powodu problemów lokalowych – sąsiadowała ze szkołą niższą i średnią muzyczną. Zresztą podobnie, jak inni pedagodzy, uczył także w szkole niższej i średniej muzycznej. Prowadził klasy skrzypiec.
Jak wiemy w 1966 r. uczelnia została przeniesiona do Gdańska, na ul. Łagiewniki.
Stefan Herman pracując na tej uczelni przechodził przez kolejne szczeble kariery akademickiej – od wykładowcy, poprzez docenta (1968 r.) aż do profesora nadzwyczajnego. Stanowisko to objął w 1975 r. i piastował je aż do śmierci. Udzielał też lekcji prywatnych późniejszym uznanym wiolinistom. Był autorem audycji radiowych oraz koncertów upowszechniających muzykę.
Podkreśla się, iż był wybitnym solistą o nieprawdopodobnej technice gry oraz mistrzem w przekazywaniu jej tajników. Posiadał wspaniały instrument – skrzypce Guarneriego [Guarneri – rodzina włoskich lutników z XVII i XVIII W. – przyp. aut.] – o nieprawdopodobnie silnym tonie i głębokim brzmieniu.
Profesor był autorem prac teoretycznych poświęconych nauczaniu gry na skrzypcach, kompozycji dydaktycznych, opracowań utworów innych kompozytorów (wydawanych głównie w Polskim Wydawnictwie Muzycznym). Pełnił też wielokrotnie funkcje jurora konkursów skrzypcowych w Polsce i za granicą.
Za swą pracę został odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zmarł 3 IV 1981 r. Pochowano go na cmentarzu komunalnym w Sopocie.
12 V 2019 wąwóz, który rozdziela obie części ul. Obrońców Westerplatte w Sopocie otrzymał imię prof. Stefana Hermana. W uroczystości wzięła udział córka profesora, Krystyna. Akompaniowali uczniowie z Sopockiej Szkoły Muzycznej, z klasy skrzypiec.
Na koniec warto jeszcze poświęcić uwagę wychowankom prof. Hermana. Otóż trzydziestu ośmiu spośród nich otrzymało dyplomy ukończenia szkoły muzycznej II stopnia, a 17 – ukończyło studia wyższe.
Najwybitniejsi z nich to: Konstanty Andrzej Kulka, Edward Zbigniew Zienkowski, Joanna Mądroszkiewicz oraz Krystyna Herman (córka profesora). Uczniem prof. Hermana był również słynny muzyk, Seweryn Krajewski, współtwórca zespołu „Czerwone Gitary”.
Do napisania tego artykułu pomocne były: „Encyklopedia Gdańska”, strona internetowa Sopockiej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Stanisława Moniuszki : www. spockaszkolamuzyczna.pl oraz informacje znajdujące się na planszy umieszczonej na ogrodzeniu Szkoły Muzycznej I stopnia przy ul. Obrońców Westerplatte 18/ 20 w Sopocie oraz strona internetowa: www.uaktorek.pl/kawiarnie/artystyczne/sim
