Chlubą statecznego miasta bywają pomniki i fontanny – nierzadko postrzegane jako obiekty charakterystyczne dla danego terytorium. W Gdańsku, o dziwo, tego typu dekoracje i urządzenia znajdowały niewielu chwalców czy zwolenników – przynajmniej wśród władz municypalnych. Pomimo żywiołowego rozwoju zdobnictwa architektonicznego w czasach renesansu, baroku i klasycyzmu, jedynym naprawdę znanym pomnikiem (a zarazem wodotryskiem) Gdańska był przez wieki posąg Neptuna, odsłonięty w 1633 r. przed Dworem Artusa. Inne starogdańskie „pomniki” to bogato rzeźbione portale i drzwi, fasady i szczyty kamienic, przedproża, samotne baszty, bramy.

Fontanna Neptuna

W 1869 r. Na Targu Maślanym, berlińska firma J. I A. Aird´ów urządziła skwer z gustowną fontanną – na pamiątkę ukończenia pierwszego odcinka wodociągu miejskiego.

Fontanna na Targu Maślanym

W 1883 r. ustawiono w Kościele Mariackim, naprzeciw kaplicy św. Antoniego, statuę Marcina Lutra – kopię pomnika z Berlina. W 1887 r. wystawiono w Oliwie na Pachołkowej Górze, obok wieży widokowej, pomnik Królowej Ludwiki Augusty (żony Fryderyka Wilhelma III), wykonany z brązu i granitu. Pod koniec XIX w. wzniesiono przy Jaśkowej Dolinie we Wrzeszczu pomnik Jana Gutenberga. W 1898 r. rząd rosyjski, za zgodą władz pruskich, wystawił na Wzgórzu Zamkowym (Hagelsberg) obelisk dla uczczenia pamięci Rosjan, którzy polegli w latach 1734 i 1807, 1813 przy obleganiu Gdańska.

konny pomnik cesarza Wilhelma I

W 1903 r. odsłonięto przed Bramą Wyżynną konny pomnik cesarza Wilhelma I. W 1904 r. Na Targu Drzewnym odsłonięto obelisk zwany pomnikiem wojennym. W 1913 r. rząd austriacki wzniósł na cmentarzu wojskowym, u podnóża Wzgórza Zamkowego, obelisk upamiętniający pochowanych tu austriackich jeńców z 1866 r., którzy zmarli w twierdzy gdańskiej. M. Orłowicz w swym „Ilustrowanym przewodniku po Gdańsku” z 1928 r.(wyd. II) odnotował także istnienie na Placu Wałowym, przed koszarami, skweru z fontanną i niewielkim pomnikiem upamiętniającym poległych żołnierzy z 4. pruskiego pułku grenadierów.

Po 1945 r. wzniesiono w Gdańsku m.in. pomniki: Obrońców Wybrzeża (na Westerplatte), „Tym, co za polskość Gdańska”, Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku, Jana Heweliusza, Jana Pawła II, Marii Konopnickiej, Tadeusza Ziółkowskiego, Poległych Stoczniowców, ks. Jerzego Popiełuszki.

pomnik Jana III Sobieskiego

W centralnym punkcie Targu Drzewnego ustawiono w 1965 r. pomnik Jana III Sobieskiego, pochodzący z roku 1897, a przetransportowany ze Lwowa. Powstało też kilka fontann, miedzy innymi przy ulicy Grobli I i Wielkim Młynie. Najbardziej okazała fontanna, przy Europejskim Centrum Solidarności z powodu wad konstrukcyjnych nie działa.

Wirtualna podróż po przedwojennym Gdańsku – opracował Andrzej Ługin

Dodaj opinię lub komentarz.