Łacińska sentencja „In mari via tua” (‘w morzu Twoja droga’)  przyświecała studentom dawnej Technische Hochschule (dzisiejsza Politechnika Gdańska), którzy w 1904 r. w Gdańsku założyli Akademicki Klub Żeglarski (Der Akademische SeglerVerein in Danzig – ASV). Głównym celem działalności klubu było promowanie tradycji morskich wśród młodzieży.

Vereinshaus des Akademischen Segler-Vereins zu Danzig

Ale zacznijmy od początku. Najstarszym, notowanym klubem żeglarskim w Gdańsku było stowarzyszenie nazwie „Gode Wind”, które zostało utworzone w 1896 roku. Port jachtowy klubu mieścił się nieopodal twierdzy Wisłoujście (przy forcie Carre). Klub posiadał 29 jednostek pływających. Siedziba klubu mieściła się w lokalu, w którym uprzednio gospodarowała Resursa ‘Concordia zu den drei Ringen znajdująca się przy ówczesnej Hundegasse 83/84 (obecna ul. Ogarna). W 1924 r. w Gdańsku powstał klub motorowodny o nazwie 'Danzig-Zoppoter Motor-Yacht-Club’, który skupiał zamożnych mieszkańców miasta. Pierwszą, polską organizacją żeglarską powstałą na terenie Gdańska był 'Polski Klub Jachtowy’ (późniejszy 'Polski Klub Jachtowy Morski’) powstały w 1922 roku z inicjatywy redakcji wydawanego w Gdańsku czasopisma „Żeglarz Polski”. Celem Klubu było:

uprawianie sportu żeglarskiego i motorowego na Bałtyku, urządzanie regat morskich celem podniesienia tego sportu, wyrobienie praktyczne polskiej terminologii żeglarskiej, rozwijanie i popieranie budownictwa statków sportowych, krzewienie praktycznej wiedzy morskiej”.

Klub skupiał 26 członków i posiadał 2 jachty cumujące na Polskim Haku o nazwie „Witold” i „Hanka”. W 1928r. z inicjatywy komandora pilotów portu gdańskiego, „Pierwszego żeglarza Rzeczypospolitej” kpt. ż.w. Tadeusza Ziółkowskiego (1886-1940) powstał inny polski klub żeglarski o nazwie ‘Klub Morski’ (późniejszy ‘Yacht Klub Morski’ w Gdańsku). Siedzibą klubu był budynek mieszczący się przy dawnej Neugarten 7 (obecnej ul. Nowe Ogrody). Klub w 1936 roku zdobył puchar w międzynarodowych regatach żeglarskich na trasie Hel-Kilonia, natomiast w 1938 roku ten polski klub zdobył puchar Senatu II WMG podczas regat organizowanych z okazji Międzynarodowego Tygodnia Sportowego w Sopocie. Do innych, polskich klubów skupiających żeglarzy w Gdańsku przez wybuchem drugiej wojny światowej należy zaliczyć „Związek Akademików Gdańskich Wisła”, Korporację Akademicką „Helania” oraz Akademicki Związek Morski (późniejszy Akademicki Związek Sportowy – AZS), który miał za zadanie wyszkolić przyszłe kadry morskie dla II RP. W szczytowym punkcie swego istnienia gdański AZM skupiał 124 członków, w tym 9 kapitanów, 21 sterników morskich i 39 żeglarzy.

Pierwsze Akademickie Kluby Żeglarskie (ASV) pojawiły się w Niemczech na przełomie XIX i XX wieku. Palmę pierwszeństwa dzierży klub ASV założony w 1886r w Berlinie, następnie powstał Akademicki Klub Żeglarski w Monachium (1901 r.) później w Gdańsku (1904 r.) w Greifswaldzie (1908 r.) w Kilonii (1910 r.) a także w  Hamburgu i Rostocku (1919 r.).

KronkompassOprócz organizowania szkoleń członków klubu ASV w Gdańsku z zakresu nawigowania i manewrowania niewielkimi jednostkami jachtowymi (zdobywanie uprawnień, patentów), klub w ramach doskonalenia umiejętności żeglarskich brał udział w regatach i rejsach po Morzu Bałtyckim i na Morze Północne. Członkowie klubu ASV w Gdańsku czerpiąc z najlepszych tradycji morskich hanzeatyckiego miasta, wielokrotnie udowadniali swe wysokie umiejętności żeglarskie zdobywając laury na licznych europejskich regatach i konkursach. W tym miejscu warto wspomnieć o prestiżowej nagrodzie w postaci ‘Kompasu w Koronie’ zwanego „Kronenkompass” (tzw. nagroda Schlimbacha) uważanej za najwyższe niemieckie wyróżnienie w żegludze morskiej ustanowione w 1937r. Aby zdobyć niniejsze wyróżnienie należało w myśl ustanowionych przez kpt. Ludwiga Schlimbacha zasad przepłynąć na żaglach (bez pomocy silnika) jak największą odległość na Morzu Północnym, Oceanie Atlantyckim z wykluczeniem rzek, Morza Bałtyckiego i  Kanału Kilońskiego („.. die groeste Strecke unter Segel (ohne Motorbenutzung) in Nordsee, Atlantyk, Mittelmeer und weiter zurueckgelegt hat. Kanal, Ostsee und Flussfahrt zaehlen nicht.”). Kształt nagrody „Kronenkompass” nawiązuje do odwróconych, wiszących kompasów (niem. „Haengekompass” lub  „Haengenderkompass, ang. „hanging compass”) umieszczanych w kapitańskich kajutach tuż nad łóżkiem. Zamysł był taki, aby kapitan mógł (nawet odpoczywając) kontrolować poprawny kurs statku podczas odbywania rejsu.

W narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku znajduje się dar Pana Klausa Böhma w postaci proporaca z jachtu „Ellide II”, który w latach 1911–1930 należał do floty Akademischer Segler Verein zu Danzig.

Proporzec Akademischer Segler Verein zu Danzig z jachtu „Ellide II”

Na załączonej pocztówce widzimy siedzibę klubu ASV w Gdańsku, w latach: 1904-1914 znajdującą się przy dawnej Blumenstraße (istniejący budynek znajdujący się przy ul. Puszkina 5 we Wrzeszczu).

W 1914 roku Klub ASV w Gdańsku zmienił swą siedzibę. Od tej pory klub zajmował budynek mieszczący się na Hindenburg Allee (wcześniej Grosse Allee, obecnie al. Zwycięstwa 23 – obecnie konsulat Niemiec). Okazały gmach został zaprojektowany przez Alberta Cartsena (1859-1943) cenionego kierownika Katedry Architektury  Technische Hochschule Danzig (THD) w Gdańsku, mieszkańca Wrzeszcza (mieszkał na Steffensweg 10, obecnie ul. Batorego).

Od 1945 roku bezpośrednim spadkobiercą tradycji ASV zu Danzig jest Klub Akademischer Segler Verein in Kiel działający do dzisiaj.

Pocztówka: Vereinshaus des Akademischen Segler-Vereins zu Danzig.

Wydawca: L.Handorff, Kiel.

Data nadania:-

Jacek Szymański

One thought on “O dawnych klubach żeglarskich w Gdańsku

  • Warto przeczytać artykuł Ryszarda Pluteckiego z 2009 roku zamieszczony na stronie kapitana Kulińskiego.
    Jest o udziale jachtu PKM s/y KORSARZ w regatach w 1936 roku na trasie Sopot-Kilonia.

    Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *