W 1930 roku Konstanty Ildefons Gałczyński napisał wiersz „Prośba o wyspy szczęśliwe”, zaczynający się słowami: „A ty mnie na wyspy szczęśliwe zawieź…” Po latach ten wiersz z muzyką Tomasza Stroynowskiego śpiewała cudowna, niepowtarzalna, Anna German. Gdzież szukać tych wysp?
Starożytni Grecy wierzyli, że dusze sprawiedliwych trafiają po śmierci na Wyspę Błogosławionych. Piszą o tym m.in. w „Mitologii” Jan Parandowski (1895 – 1978) i Wanda Markowska (1912 -1999) w „Mitach Greków i Rzymian”. Wyspa owa to miejsce w Hadesie, gdzie przebywają dusze ludzi cnotliwych osądzone przez trzech sędziów (Minosa, Ajaksa i Radamantysa). Po zaczerpnięciu wody z Rzeki Zapomnienia nie pamiętają ani ziemskich radości, ani cierpień. Wiodą pośmiertne bezczynne bytowanie w Elizjum, krainie wiecznej szczęśliwości, ucztując tylko z bogami…
Na przestrzeni dziejów wielu podróżników, odkrywców, żeglarzy, piratów i artystów marzyło, by za życia znaleźć się na takich realnych rajskich wyspach. Niektórym się to nawet udawało. Tak stało się z buntownikami z angielskiego okrętu „Bounty”, który w 1789 roku dotarł na Tahiti. Zafascynowani urodą i swobodą tahitańskich kobiet zapragnęli pozostać w tym świecie. Jednak los zbuntowanych marynarzy okazał się tragiczny. Tylko jeden z nich dożył starości, o czym pisze, między innymi, Waldemar Łysiak w książce „Wyspy bezludne”. Pozostali ginęli przeważnie śmiercią gwałtowną z rąk współtowarzyszy, bądź tubylców.
Po ponad stu latach od słynnego buntu osiedlił się na Tahiti Paul Gauguin, francuski postimpresjonista (1848 – 1903), malarz, który unieśmiertelnił na płótnach rdzennych mieszkańców Polinezji Francuskiej. Gdy zmarł na wyspie Hiva Oa, w jego pracowni znaleziono obraz „Wioska bretońska w śniegu”… Tęsknił? Nasz rodak Arkady Fiedler (1894 – 1985) podróżnik i pisarz, swoją wyspę szczęśliwą odnalazł na Madagaskarze. Poczynając od 1939 roku napisał sześć książek o „Żarliwej wyspie
Beniowskiego”, jak zatytułował jedną z nich. W 1939 roku Fiedler wyjechał na Tahiti. Swą podróż przerwał, gdy dotarła doń wiadomość o wybuchu wojny. Nim wrócił do Europy (przez Francję przedostał się do Wielkiej Brytanii), spotkał się na wyspie z aktorką znaną w Polsce z roli w filmie „Czarna perła”, w którym wystąpiła u boku Eugeniusza Bodo. To Reri, aktorka i tancerka tahitańskiego pochodzenia.
Ale wyspa może być nie tylko wymarzonym rajem. Może stać się piekłem, więzieniem, bowiem ludzkość potrafi stwarzać piekło na ziemi i stale udoskonalać katalog tortur zadawanych uwięzionym… Alcatraz, Diabelska Wyspa w Gujanie Francuskiej, Wyspy Sołowieckie, Elba i Wyspa Świętej Heleny, miejsca, gdzie więziono Napoleona.
W czasach nowożytnych niedocenionym utworem, w którym pojawia się wyspa, była sztuka Szekspira powstała w latach 1610 /1611, „Burza”. Jednak wyspa na dobre trafiła do świata literatury w 1719 roku za sprawą Daniela Defoe (1660 – 1731), który wykorzystał prawdopodobnie historię Alekxandra Selkirka, by stworzyć „Przypadki Robinsona Kruzoe”. Wiek dziewiętnasty przyniósł „Hrabiego Monte Christo” pióra Aleksandra Dumasa (1803 – 1870), „Tajemniczą wyspę” Juliusza Verne`a (1825 – 1905), „Wyspę skarbów” Roberta Stevensona (1850 – 1894), który szukał na Morzach Południowych leku na trawiącą go gruźlicę. Zmarł na Samoa.
Stały się wyspy, przeważnie te tropikalne, egzotyczne, atrakcyjnym tematem dla filmowców. Odnotowuje się cztery ekranizacje „Buntu na Bounty”. Dwukrotnie na ekrany trafiła historia oparta na autentycznych wydarzeniach, jakie miały miejsce w kolonii karnej na Diabelskiej Wyspie („Papillon”). Jerzy Kawalerowicz (1922 – 2007) wyreżyserował w 1989 roku film „Jeniec Europy” o ostatnich latach życia Napoleona na Świętej Helenie …
Dziś podróże na wyspy, nawet te odległe, rozsiane gdzieś na oceanach, odbywają już nie tylko antropolodzy, wulkanolodzy, ekipy archeologów. Turystyka dla wszystkich, którzy tęsknią do wypoczynku na egzotycznych plażach i marzą o kąpielach w ciepłych morzach, staje się coraz bardziej dostępna. Ogromną popularnością cieszą się oczywiście wyspy na Morzu Śródziemnym, także Wyspy Kanaryjskie, Azory. „Pożeglujmy”, choć na kilka z nich.
Podobno w Grecji można się doliczyć niemal sześciu tysięcy wysp. Ta ogromna liczba wynika z faktu, że za wyspę uchodzą nawet niewielkie skałki wystające ponad lustro wody. Większość źródeł podaje liczbę około 2500 wysp, z tego zamieszkałych jest 165. Oto Zakinthos, zwana także Zante, wyspa na Morzu Jońskim. Jest głównym na Morzu Śródziemnym miejscem gniazdowania żółwi morskich Caretta caretta, a teren ich lęgów jest wydzielony i oczywiście niedostępny dla turystów. Wyspa ta, podobnie jak wiele innych, w przeszłości podlegała różnym wpływom. Była częścią Cesarstwa Bizantyńskiego, w 1479 roku została zdobyta przez Turcję, która oddała ją Republice Weneckiej. Była też protektoratem brytyjskim… Grecja odzyskała Zakinthos w 1944 roku. W 1953 roku wyspę nawiedziło trzęsienie ziemi, niszcząc stolicę. Jedynym obiektem, który przetrwał kataklizm, była zbudowana w 1925 roku katedra, wzniesiona ku czci patrona miasta Świętego Dionizjosa (1547 – 1622). Jego szczątki przechowywane są w ocalałej katedrze.
Na Zakinthos urodził się w 1798 roku poeta Dionizjos Solomos (1798 – 1857). Imię świętego często nadawano chłopcom tam urodzonym. Solomos stworzył w 1821 roku „Odę do wolności” (hymn do wolności), którą napisał w języku nowogreckim. Utwór mający 158 zwrotek (!) jest hymnem Grecji.
Warto wspomnieć, że podróżujący na wschód w 1936 roku Juliusz Słowacki (1809 – 1849) spotkał Solomosa na pokładzie statku, co przywołał w dygresyjnym poemacie „Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu”, utworze opublikowanym już po śmierci naszego Wieszcza. Obraz Solomosa , jaki kreśli Słowacki, nie jest zbyt pochlebny.
Na to się podniósł graf Solomon z Zante,
Poeta grecki”(…) prędko rękoma
Wziął się za serce i na dwóch lokai
Głośno zawołał nazwiskami dwoma;
Bo skoro tylko jeden się narai,
Zaraz poeta na drugiego krzyczy,
Aby wiedziano, że dwóch w służbie liczy.
(…)
Gdy go raz wieńcem uwieńczyła oda,
Mówią, że dzisiaj, co napisze, spali;
Mówią, że wierszy popalonych szkoda;
Mówią, że przy nim wszyscy wieszcze mali.
Szkoda, że zamiast wierszy chować w szafę,
Czyni z nich co dzień pan graf auto da fe!
Na Zakinthos uwagę przyciąga Zatoka Wraku. U podnóża wysokiego klifu leży statek, który nie jest jednak, jak chce legenda, statkiem piratów czy przemytników. To jednostka handlowa, zbudowana w 1937 roku w Szkocji jako Saint Bedan. W 1975 roku, po kolejnej zmianie właściciela przemianowana na Panagiotis, uległa sztormowi, który zmusił załogę do porzucenia ładunku. Wrak jest doskonale widoczny od strony morza, ale wielu turystów kusi wejście na klif. Nie jest to bezpieczne. Podobno zdarzały się wypadki. Na pewno jeden śmiertelny, o czym informuje tablica poświęcona pamięci młodego turysty.
Kolejną wyspą, którą odwiedzimy, będzie Korfu. To tutaj zmarł autor greckiego hymnu. W dwudziestym wieku sławę wyspie przysporzyli dwaj bracia: Lawrance Durrell (1912 – 1990) i Gerald Malcom Durrell (1925 -1995). Starszy był pisarzem, („Kwartet aleksandryjski”), młodszy zoologiem, także autorem książek („Moja rodzina i inne zwierzęta”, „Opowieści o zwierzętach”). O losach brytyjskiej rodziny, która wybrała życie na greckiej wyspie nakręcono serial „Durrellowie”. Korfu, podobnie jak inne greckie wyspy, podlegała wpływom wielu kultur. W latach 1814 -1908 rządy sprawowali tu Anglicy. Śladem ich obecności jest fakt, że to jedyne miejsce w Grecji, gdzie gra się w krykieta.
W szczególny sposób z wyspą związana jest Elżbieta Bawarska, cesarzowa Austrii i królowa Węgier, żona cesarza Franciszka Józefa. Sissi (bądź Sisi) jak ją nazywano, żyła w latach 1837 -1898. Po samobójczej śmierci jedynego syna arcyksięcia Rudolfa w 1889 roku cesarzowa zleciła zbudowanie na Korfu pałacu. Gmach powstawał w latach 1890 – 91. nazwany został Achillejon, na cześć Achillesa, bohatera „Iliady”. Heros opisany przez Homera występuje w pałacowych rzeźbach i malowidłach. Można w jego przedstawieniach dopatrzyć się rysów nieszczęśliwego następcy tronu. Czy cesarzowa zaznała na wyspie ukojenia, spokoju? Biografowie piszą, że nadal odbywała wiele podróży po Europie. Jedna z takich wypraw zakończyła się śmiercią Elżbiety. Została zamordowana przez włoskiego anarchistę.
Do zobaczenia na kolejnych wyspach.
Korzystałam z Wikipedii oraz Przewodnika „Grecja. Wakacje na walizkach” wydanego w 2012 roku przez National Geographic. Pisownia przeważnie oparta jest o to źródło.
