Żeby mogło do zjawiska zaćmienia Księżyca dojść, Słońce, Ziemia i Księżyc muszą ustawić się w jednej linii, Ziemia pośrodku. Od dokładności tego ustawienia zależy, czy będziemy mieli zaćmienie całkowite, czy  częściowe lub może tylko półcieniowe.
Księżyc może wejść w ciemniejszy, wewnętrzny cień Ziemi (umbra) lub tylko w  jaśniejszy, zewnętrzny (penumbra). Tak więc dzisiaj była penumbra. Do zjawiska zaćmienia zachodzi wyłącznie w czasie pełni.  Może warto wiedzieć, że pełnie Księżyca mają swoje nazwy. Piękne nazwy. Lutowa pełnia to Pełnia Śnieżnego Księżyca.

Półcieniowe zaćmienie Księżyca 11.02.2017r. – fot. Jarek Kordalewski

Wszystkie nazwy pełni:

  • styczeń – Pełnia Wilczego Księżyca (wilki podchodziły pod dom po pożywienie i wyły); inna nazwa: Stary albo Lodowy Księżyc
  • luty – Pełnia Śnieżnego Księżyca (od zimnej pogody); inna nazwa: Burzowa albo Głodna Pełnia
  • marzec – Pełnia Robaczego Księżyca (od śladów robaków na rozmarzającej ziemi); inna nazwa: Skrzypiąca Pełnia albo Czysta, albo Pełnia Śmierci,  Klonowa Pełnia  (od spływającego syropu klonowego)
  • kwiecień – Pełnia Różowego Księżyca (od wcześnie zakwitających kwiatów); inna: Pełnia Kiełkującej Trawy, Jajeczna (Wielkanocna) albo Rybna Pełnia
  • maj – Pełnia Kwiatowego Księżyca; inna nazwa: Pełnia Mleczna, Zajęcza albo Sadzenia Kukurydzy
  • czerwiec – Pełnia Truskawkowego Księżyca (w Europie często Pełnia Różanego Księżyca); inna nazwa: Gorąca Pełnia (od nadchodzących upałów)
  • lipiec – Pełnia Koźlego Księżyca (zaczyna odrastać poroże jeleniom); inna nazwa: Burzowa lub Sienna Pełnia
  • sierpień – Pełnia Księżyca Jesiotrów (liczne występowanie tych ryb w Ameryce Północnej); inna nazwa: Zbożowa Pełnia, Czerwona (czerwony odcień od mgły) lub Pełnia Zielonej Kukurydzy
  • wrzesień – Pełnia Księżyca Plonów (Żniwiarzy); inna nazwa: Jęczmienna lub Kukurydziana; najbardziej znana pełnia, kiedy to Księżyc wschodzi w tym momencie, kiedy Słońce zachodzi i można dokończyć żniw pracując do późnej nocy przy świetle Księżyca
  • październik – Pełnia Księżyca Myśliwych (pola są już gołe i lisy oraz jelenie nie mogą się dobrze ukryć); inna nazwa: Księżyc Podróży i Więdnących lub Obumierających Traw
  • listopad – Pełnia Bobrzego Księżyca (Indianie zastawiali pułapki, a bobry rozpoczynały budowanie zimowych zapór); inna nazwa: Szronowa Pełnia
  • grudzień – Pełnia Zimnego Księżyca; inna nazwa: Dębowa lub Pełnia Księżyca Długiej Nocy
Wschód Księżyca Żniwiarzy nad Turynem 16.09.2011; fot. Stefano de Rosa; źródło: APOD

Te przepiękne nazwy są głównie północnoamerykańskie, ale europejskie też, w zależności od kultur. Co jakiś czas występuje dodatkowa pełnia i  nazywamy ją Niebieską. Jest to druga pełnia w miesiącu. Kiedyś Niebieską nazywano trzecią pełnię, jeśli w danej porze roku wystąpiły cztery.

Księżyc Jajeczny 16.04.2009, fot. Paulo Tanga, Obserwatorium de la Cote d’Azur koło Nicei

Nazwa Księżyca Jajecznego związana jest ściśle ze świętem  Wielkiej Nocy. Z  reguły  pierwsza wiosenna pełnia to pełnia kwietniowa. Jak wiemy, Chrystus został ukrzyżowany w czasie pierwszej wiosennej pełni Księżyca (święto Wielkiejnocy jest ruchome, bo pełnia jest ruchoma).

Samo fotografowanie Księżyca w pełni nie jest interesujące, ponieważ ilość odbijanego światła jest tak wielka, że Księżyc wydaje się płaski. Ale gratką jest, gdy pełnia zbiegnie się w czasie z innym wydarzeniem astronomicznym, np.  równonocą wiosenną (lub jesienną), przesileniem zimowym lub właśnie zaćmieniem, jak to miało miejsce dzisiejszej nocy. Mogą też wystąpić trzy zjawiska astronomiczne jednocześnie: równonoc (lub przesilenie), zaćmienie i pełnia. Tak się stało 21 grudnia 2010 r.

Przesilenie zimowe, zaćmienie całkowite i Pełnia Zimnego Księżyca 21.12.1010, fot. Tunc Tezel, Turcja

Zjawisko było wyjątkowe, bowiem było to pierwsze zaćmienie całkowite w czasie przesilenia od 1638 roku czyli od 372 lat.  Zaćmienia księżycowe zawsze towarzyszą słonecznym. To dzisiejsze związane jest  z zaćmieniem obrączkowym 26 lutego. Następne zaćmienie Księżyca (częściowe) będzie miało miejsce 7 sierpnia i będzie towarzyszyło całkowitemu zaćmieniu Słońca 21 sierpnia.  Zaćmienie częściowe Księżyca Jesiotrów będzie widoczne w Polsce, choć ze względu na porę dnia i jego długość w lecie może to być utrudnione.  Faza częściowa rozpocznie się o 17.22 UT, a zakończy o 19.18. UT. Oba zaćmienia słoneczne w Polsce nie będą widoczne.

Zaćmienie Księżyca, pełnia i przesilenie zimowe 21.12.2010 r., fot: Jiyang Chen/Wikimedia Commons

Anna Pisarska-Umańska

Dodaj opinię lub komentarz.