Przekopałam internet i dostępne księgi adresowe. Posiłkowałam się panem Derdzińskim, który tropi ślady rodziny Tolkienów po świecie. Zabrałam się za to już wcześniej, gdy tylko pojawiła się informacja prasowa o gdańskich wątkach pisarza. Ale wczoraj trafiłam na pewnej stronie fejsbukowej  o Tolkienie na Tandecie i nie dawało mi to spokoju. Obraz więc wyłania się następujący (mówimy oczywiście o przodkach, sam autor Trylogii był Brytyjczykiem).

Bracia Daniel Gottlieb i Johann Benjamin Tolkien (prapradziadek pisarza) urodzili się prawdopodobnie w Gdańsku, odpowiednio w 1747 i 1753 r. Zmarli w Londynie, a Johann przybrał imię John. W księgach londyńskich nie ma dowodów, że mieli londyńskich przodków (ojca). Wśród rodziny Tolkiena krąży opowieść o ucieczce z kontynentu przed inwazją pruską. Być może chodzi o I rozbiór Polski. Jednak albo ktoś z potomków powrócił (syn Daniela, ktoś z rodziny) lub ktoś z krewnych został, bo w księgach adresowych pojawia się w roku 1817 Christian Tolkien – antykwariusz – i tylko w tym roku. Sprawdziłam dostępne księgi przed i po, choć niewykluczone, że coś mi umknęło.

Cofając się w czasie można zacząć od roku 1764, jednak te pierwsze księgi zawierają tylko nazwiska osób piastujących jakieś funkcje w mieście, również pojawiają się Buchhandlerzy, ale Tolkienów nie ma, i nie ma zwykłych mieszkańców (są rajcowie, aptekarze, kościelni, wojskowi, zapewne zawody „reglamentowane”). I tutaj wierzę p. Derdzińskiemu, że znalazł gdzieś tegoż Christiana, antykwariusza, na  ulicy Tandeta – to był 1808 rok, 200 lat temu! U mnie Christian pojawił się w 1817 roku (przeżył okupację Napoleona) i najwyraźniej przeprowadził się. Ryszard Derdziński twierdzi, że na Teatralną, ale ja znalazłam Kleine Scharmachergasse, tj. Mała Kołodziejska lub Podkołodziejska.

Tolkien na Podkołodziejskiej

Ta uliczka dokonała żywota po wojnie i została zabudowana. Nazwisko Tolkienów pojawia się również w związku z Weidengasse czyli Łąkową, ale chodziło o trzymanie straży na Łąkowej. Nie wiem dokładnie, a właściwie wiem zbyt mało; być może były rozdzielane jakieś funkcje i Christianowi Tolkienowi trafiła się Łąkowa.

Tolkien i Łąkowa

Potem antykwariusz ginie w mrokach dziejów, może umarł bezpotomnie, może wyjechał.
I teraz zdjęcie.

Kleine Scharmachergasse czyli Podkołodziejska lub Mała Kołodziejska

Po lewej wylot Kleine Scharmachergasse przy św. Ducha, to był ślepy zaułek, dawna część Hintergasse (uliczka wzdłuż murów miejskich). W środku – widok obecny. Między zaułkiem a Teatralną stały dwie kamienice, więc wylot zaułka byłby gdzieś z lewego brzegu. Z prawej – wnętrze Podkołodziejskiej, sam koniec zaułka. Datacji lewego i prawego nie znam, pewno jakiś początek XX wieku (zdjęcie lewe) i później (prawe).

Ulica Podkołodziejska była jeszcze na  planach miasta w roku 1947. Rok później zniknęła.

Anna Pisarska-Umańska

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *