Jednym z profesorów Politechniki Gdańskiej, zasłużonym dla rozwoju polskiej nauki oraz przemysłu okrętowego był Jerzy Doerffer. Pochodzący z Wielkopolski student przedwojennej gdańskiej wyższej szkoły technicznej, po wojnie zaangażował się w organizację i rozwój polskiej uczelni technicznej w naszym mieście.
Tablica pamiątkowa przy ul. Parkowej 12 w Sopocie
Jerzy Wojciech Doerffer urodził się 21 IV 1918 r. w Wielkiej Łęce w Wielkopolsce, w ob. powiecie gostyńskim. Był synem Stefana i Haliny. Po ukończeniu szkoły powszechnej w 1927 r. kształcił się w Gimnazjum im. Komeńskiego w Lesznie. W 1932 r. przeniósł się do Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Tam w 1935 r. zdał egzamin maturalny. Wiosną kolejnego roku rozpoczął studia w Wolnym Mieście Gdańsku, na Technische Hochschule Danzig, na Wydziale Okrętowo – Lotniczym (Fakultät für Schiffs und Flugtechnik). Został wtedy członkiem Polskiej Korporacji Akademickiej „Rosevia”, której celem było „krzewienie umiłowania wybrzeża i morza polskiego oraz propagowanie ich znaczenia dla państwa polskiego, a także obrona polskości na terenie II WMG i Kaszub poprzez prowadzenie działalności społeczno – kulturalnej”. Dewizą jej członków było „ > In mari salus Rei Publicae <, co tłumaczono jako > W morzu świetność Rzeczy Pospolitej <” („Encyklopedia Gdańska”). Jerzy Doerffer studiował na tej uczelni do 1939 r.
Wybuch II wojny światowej zastał go w Wielkiej Brytanii, gdzie przybył w sierpniu 1939 r. w celu odbycia praktyki w stoczni J. Samuel White & Co w Cowes. Od stycznia do kwietnia 1940 r. służył jako marynarz na ORP „Błyskawica”. Następnie studiował w Sekcji Okrętowej na Uniwersytecie w Glasgow, gdzie w 1942 r. uzyskał tytuł inżyniera budowy okrętów. Następnie w latach 1942 – 1945 pracował jako projektant w stoczni angielskiej w Vickers – Armstrongs Ltd. w Barrow-in-Furness.
Po powrocie do Polski Doerffer kontynuował studia na Wydziale Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej, gdyż ówczesne polskie władze nie chciały uznać dyplomu uzyskanego na brytyjskiej uczelni. Na Politechnice Gdańskiej w 1950 r. otrzymał tytuł magistra inżyniera. Jednakże już 1946 r. podjął pracę w charakterze głównego inżyniera i kierownika Wydziału Budowy Statków w Stoczni nr 1 w Gdańsku (połączonej 19 X 1947 r. ze Stocznią nr 2 w jedno przedsiębiorstwo: Stocznię Gdańską). Przykładowo kierował tam budową słynnego statku „Sołdek”, który był pierwszym polskim pełnomorskim statkiem zwodowanym po II wojnie światowej. Wodowanie tego prototypowego rudowęglowca miało miejsce 6 XI 1948 r.
W 1951 r. Jerzy Doerffer został dyrektorem technicznym Stoczni Gdańskiej (wg „Encyklopedii Gdańskiej” – głównym inżynierem), a jednocześnie podjął pracę w Centralnym Zarządzie Przemysłu Okrętowego. Zasłynął jako twórca tzw. połówkowej metody budowy statków. Skonstruował kapsułę ratowniczą i urządzenia poprawiające sterowność statków. W latach 1947 –1949 równolegle pracował jako nauczyciel w ówczesnym gdańskim Państwowym Liceum Budownictwa Okrętowego „Conradinum” (ob. Szkoły Okrętowe i Techniczne „Conradinum”).
W latach 1951–1952 pełnił dodatkowo funkcję doradcy do spraw budowy nowych statków w Stoczni Szczecińskiej.
Od 1948 r. Jerzy Doerffer związany był z Wydziałem Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej. W 1952 r. władze uczelni powołały go na stanowisko zastępcy profesora; powierzono mu wtedy kierownictwo Katedry i Zakładu Technologii Okrętów, którą sam zorganizował. Funkcję kierownika tej katedry pełnił do 1988 r. W latach 1957 – 58 przebywał na stażu w stoczniach w Wielkiej Brytanii i Francji.
W 1958 r. został powołany na stanowisko docenta. W 1960 r. obronił pracę doktorską, otrzymując stopień doktora nauk technicznych. Tytuł jego pracy brzmiał: „Wpływ wielkości budowanych statków na podstawowe urządzenia techniczne stoczni”. Promotorem był prof. Aleksander Potyrała. W 1964 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, zaś pięć lat później – profesora zwyczajnego. W latach 1953 – 1954 i 1958 – 1964 pełnił funkcję dziekana Wydziału Budowy Okrętów, w latach 1964 – 1967 prorektora ds. ogólnych, następnie w latach 1968–1975 zastępcy dyrektora Instytutu Okrętowego, a w latach 1981 – 1984 rektora Politechniki Gdańskiej.
Różne ważne funkcje pełnił nie tylko na Politechnice Gdańskiej. Przykładowo w latach 1960 – 1973 był przewodniczącym Oddziału Naczelnej Organizacji Technicznej w Gdańsku. W latach 1960 – 1992 stał na czele Komitetu Polsko – Norweskich Towarzystw Klasyfikacyjnych: Polskiego Rejestru Statków i Det Norske Veritas. Zaś w latach 1977 – 1988 był członkiem Podkomisji do spraw Projektowania i Wyposażenia Statków Międzynarodowej Organizacji Morskiej IMO, a w latach 1982 – 1988 – członkiem Komitetu do spraw Zwalczania Wylewów na Morzu w ramach Komisji Helsińskiej. Ponadto w okresie 1963 – 1988 należał do Zespołu Dydaktyczno – Naukowego Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego.
Cieniem na życiorysie prof. Doerffera położyła się jego działalność polityczna z czasu stanu wojennego. Został członkiem utworzonych wówczas przez władze komunistyczne organizacji politycznych: Prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON) oraz Rady Krajowej PRON.
W 1993 r. z inicjatywy prof. Doerffera utworzono „Forum Okrętowe”, czyli stowarzyszenie skupiające przedstawicieli największych polskich firm z branży okrętowej. Jerzy Doerffer przez pierwsze dziesięć lat pełnił funkcję prezesa tego stowarzyszenia, w następnie został jego prezesem honorowym. Profesor był autorem i współautorem dwustu siedmiu publikacji, w tym sześciu samodzielnych książek, na temat okrętownictwa i ochrony środowiska, pięćdziesięciu patentów oraz dziewięciu wzorów użytkowych. Wypromował czternastu doktorów. Jego najważniejsze publikacje to: „Trasowanie okrętowe”, „Technologia budowy kadłubów okrętowych”, „Technologia remontu kadłubów okrętowych”, „Organizacja produkcji w stoczniach” (współautor), „Technologia wyposażania statków”, „Oil Spill Response in Maritime Environment”. Napisał również cztery tomy wspomnień pt. „Życie i pasje. Wspomnienia”.
Jerzy Doerffer otrzymał liczne odznaczenia państwowe (np. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą) resortowe, regionalne i zagraniczne. Jako jedyny Polak otrzymał Złoty Medal Williama Froude’ a przyznawany przez Royal Institution of Naval Architects w Londynie za osiągnięcia w badaniach naukowych (1989 r.). W 1995 r. przyznano mu odznaczenie US Coast Guard Comander’ s Award for Civilian Service.
Był laureatem zespołowych Nagród Państwowych I stopnia w 1970 r. i II stopnia w 1986 r. Został wyróżniony godnością doktora honoris causa Instytutu Budowy Okrętów w Leningradzie (w 1970 r.), Uniwersytetu w Glasgow (1983 r.), Uniwersytetu w Rostocku (1987 r.), Politechniki Gdańskiej (1988 r.), Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni (2002 r.) i Politechniki Szczecińskiej (2003 r.).
Za prace nad podniesieniem bezpieczeństwa na morzu Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) w Londynie przyznała mu w 1989 r. International Maritime Prize (czyli nagrodę Srebrnego Delfina). Z kolei w 1998 r. Komendant US Coast Guard nadał mu Meritorious Public Service Award za pracę w IMO nad podniesieniem bezpieczeństwa na morzu i nad zmniejszeniem wylewów do morza.
W 1971 r. w plebiscycie „Wieczoru Wybrzeża” Jerzy Doerffer został wybrany „Gdańszczaninem Roku”. W latach 1997 – 2005 zasiadał w kapitule Medalu Mściwoja II oraz Medalu św. Wojciecha. Drugie z wymienionych gdańskich odznaczeń otrzymał w 2005 r. W 2000 r. profesor wystąpił filmie dokumentalnym Krzysztofa Magowskiego pt. „Świat moich wujków”. W 1947 r. poślubił Marię Teresę Meissner, z którą miał czworo dzieci: Romana Jerzego, Marię Krystynę, Piotra Pawła i Karola. Mieszkał w Sopocie przy ul. Parkowej 12, gdzie po jego śmierci, na fasadzie domu umieszczono tablicę pamiątkową.
Zmarł 9 sierpnia 2006 r. w Sopocie. Został pochowany na cmentarzu katolickim w Sopocie. 20 XI 2020 r. został patronem gdańskiego tramwaju Pesa Jazz Duo 128 NG nr 1063.
Źródła:
- www.pg.edu.pl
- Encyklopedia Gdańska
- Wikipedia
