Odpowiedź prof. Burkiewicza na wyjaśnienia rzecznik GZDiZ Magdaleny Kiljan

Po naszym artykule o stanie Ogrodu Oliwskiego „Hodowla ćmy bukszpanowej” oraz liście otwartym prof. Witolda Burkiewicza „Ogród Oliwski to nie jest Las Oliwski” pojawiła się w mediach wypowiedź rzecznik GZDiZ Magdaleny Kiljan. Przedstawiamy ją w końcowej części. Dzisiaj otrzymaliśmy odpowiedź na to stanowisko prof. Burkiewicza. Przytaczamy w całości.

Jednocześnie informujemy, że Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków Igor Strzok zlecił przeprowadzenie kontroli w Ogrodzie Opackim.

List prof. Burkiewicza:

W nawiązaniu do stanowiska Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, zaprezentowanego przez Rzecznika tej Instytucji, a dotyczącego treści Listu Otwartego, jaki wystosowałem na temat aktualnego stanu Ogrodu Oliwskiego oraz postępującej degradacji tego unikalnego zabytku, pragnę poinformować co następuje:

Cieszy mnie fakt, że GZDiZ wypowiedział się w sprawie tak istotnej oraz budzącej wielkie emocje społeczne. Dziękuję, Pani Rzecznik. Niestety wypowiedź pani Magdaleny Kiljan zawiera w zasadniczych kwestiach informacje nieprawdziwe, co wzbudza mój stanowczy protest, ponieważ jestem osobą, która jak nikt inny swoją działalnością budowała od wielu lat pozytywny wizerunek GZDiZ. Takie nieprawdziwe, a w części niedorzeczne tłumaczenia kompromitują zarówno panią Rzecznik, jak też Zarząd. Jest mi z tego powodu przykro.

Ćma bukszpanowa

Pani Rzecznik informuje cyt. „od momentu zdiagnozowania problemu wykonujemy regularne opryski specjalistyczne”, koniec cytatu. Problem polega na tym, że owa „diagnoza” nastąpiła wiele tygodni (a oceniając zniszczenia nawet miesięcy) za późno. Kiedy już było „po wszystkim”. Jest obojętne, czy ta spóźniona o tygodnie „diagnoza” miała za przyczynę zaniedbanie, brak doświadczenia czy profesjonalizmu. Dopuszczono do rozprzestrzenienia się ćmy bukszpanowej oraz strat w stopniu zupełnie niebywałym. Wielokrotnie w ubiegłych latach ostrzegałem osobę administrującą Ogrodem Oliwskim przed ćmą bukszpanową. Jako specjalista doświadczony w zwalczaniu tego szkodnika oferowałem wsparcie. Niestety, nie było chęci współpracy. Za ten stan rzeczy oraz idące w dziesiątki tysięcy zł straty materialne, nie mówiąc już o wizerunkowych, odpowiada wyłącznie osoba administrująca Ogrodem Oliwskim z ramienia GZDiZ. Zniszczone przez szkodnika krzewy nie nadają się do regeneracji. Należy je usunąć, spalić, a teren odkazić.

Twierdzenie, że zniszczenia stanowią 15% krzewów w wypadku głównej rabaty ogrodowej jest tak absurdalne, że nie będę tego nawet komentował. Podobnie jak informacji o regularnych opryskach. To tak, jakby ktoś dopuścił do pożaru domu, a dopiero po rozprzestrzenieniu się ognia zadzwonił po straż pożarną, a następnie twierdził, że jest już dobrze, ponieważ lejemy wodę i walczymy z ogniem. Nie jest prawdą, że ćma bukszpanowa nie posiada naturalnego wroga w przyrodzie. Owszem posiada! Są to niektóre gatunki ptaków oraz owadów.

Również twierdzenie, że preparaty ochronne nie dają 100% gwarancji, to zwykła manipulacja słowna. Można przed działaniem tego szkodnika skutecznie uchronić krzewy. Tak się dzieje w ogrodach zabytkowych, posiadających profesjonalną opiekę. Proszę zobaczyć, w jakim stanie są rabaty bukszpanowe choćby w ogrodach DORACO, zaledwie kilkaset metrów dalej. To jest zawsze kwestia dbałości, odpowiedzialności i profesjonalizmu. Tego w Ogrodzie Oliwskim zabrakło!

Kolejna sprawa – ławki sponsorowane.

Jestem projektantem tych ławek, ale jednocześnie osobą mającą za sobą studia uzupełniające z dziedziny materiałoznawstwa oraz technologii obróbki drewna. O drewnie i jego zabezpieczeniu posiadam pełną wiedzę. Stwierdzam jednoznacznie, że ławki głównego salonu ogrodowego nie były konserwowane przez ostatnie lata. Ich stan jest bardzo zły. Twierdzenie, że ławki narażone są codziennie na kontakt z wodą z powodu nawadniania trawników jest niedorzeczne. Do konserwacji ławek zastosowano najlepszy na świecie środek do ochrony drewna marki OSMO. To środek tworzący powłoki hydrofobowe, czyli najlepiej ze wszystkich chroniące przed wodą i brudem, bardzo odporne. Chociaż jestem projektantem ławki sponsorowanej, nigdy nie zostałem poproszony o poradę, jak należy je konserwować. Twierdzenie, że ławki można konserwować lazurą olejną do ochrony drewna OSMO, jeżeli temperatura osiągnie 23 stopnie, to kolejna niedorzeczność i wykręt mający na celu ukrycie niekompetencji i zaniedbania.

Wreszcie odpowiedź pani Rzecznik na temat drzewostanu parkowego.

Pani Rzecznik podaje, że cyt. „kompleksowy przegląd drzewostanu w parku Oliwskim wykonywany jest cyklicznie co dwa lata”, koniec cyt. To typowa biurokratyczna odpowiedź. Na papierze wszystko ok, niestety, ale z tych „kompleksowych przeglądów” niewiele dla drzewostanu parkowego wynika. Po pierwsze, przeglądy takiego drzewostanu powinny odbywać się nieustannie i na bieżąco. Po drugie, powinny być wykonywane przez osoby znające się na drzewostanie zabytkowym we współpracy ze specjalistą w dziedzinie sztuki ogrodowej, a nie (w najlepszym wypadku) jedynie inżynierów leśnych. Po trzecie, powinny prowadzić do poprawy kondycji drzew oraz zachowania walorów kompozycyjnych i artystycznych Ogrodu Oliwskiego. Ponieważ tak nie jest, kolekcja dendrologiczna Oliwy stopniowo zanika, a sam ogród traci swoje walory.
Podobnie nie jest prawdziwa informacja o regularnych cięciach bindaży, czy szpalerów. Problem ten nie dotyczy jedynie drzewostanu oliwskiego. Pomijam już kwestię prawidłowości tych cięć formujących.

Celem mojego Listu Otwartego jest doprowadzenie do radykalnej zmiany sytuacji, która prowadzi do systematycznego zamierania Ogrodu Oliwskiego, poprzez zmianę jego struktury organizacyjnej. Chodzi też o zapewnienie ogrodowi profesjonalnego zarządzania jego zasobami. Jako członek Rady Programowej oraz specjalista w dziedzinie rewaloryzowania zieleni historyczno-artystycznej w dodatku o randze europejskiej deklaruję gotowość pomocy i współpracy w tej sprawie.

Prof. dr Witold Burkiewicz

w Gdańsku, 10 maja 2022 r.

Wypowiedź rzecznik GZDiZ Magdaleny Kiljan:

Ćma bukszpanowa

Od dwóch lat mamy do czynienia w parku Oliwskim, ale nie tylko w tej lokalizacji (np. Pomnik Zielony w Parku Jana Pawła II oraz w Śródmieściu), z inwazją ćmy bukszpanowej. Ze szkodnikiem mierzymy się nie tylko my tu, w Gdańsku, ale podobna sytuacja ma miejsce w innych miastach w Polsce (Łódź, Warszawa, a przede wszystkim miasta na południowym zachodzie kraju).

Od momentu zdiagnozowania problemu wykonujemy regularne opryski specjalistycznymi preparatami (średnio co ok. 3 tygodnie). Tylko w ubiegłym roku takie opryski przeprowadziliśmy 11 razy. Również w tym roku podjęliśmy już pierwsze działania (22.04.2022r.) wykonując pierwszy oprysk. Jego termin warunkowany był średniodobową temperaturą powietrza i wilgotnością. Zanim oprysk został zlecony sprawdziliśmy skalę występowania szkodnika.

Na ten moment uszkodzenie krzewów bukszpanu w Parku Oliwskim stanowi ok. 15% wszystkich i z tego względu nadal podejmujemy działania zmierzające do zwalczenia szkodnika. Ponieważ ćma bukszpanowa nie posiada naturalnego wroga, a dostępne preparaty ochrony roślin nie dają 100 % gwarancji ostatecznym wyjściem jest wymiana bukszpanu na inny gatunek, co w naszym przypadku wiąże się z koniecznością uzgodnienia tego z PWKZ. Należy wziąć pod uwagę, że stosowane preparaty nie mogą być agresywne. Nie mogą dodatkowo osłabić bukszpanów. Dobierane są tak, aby nie szkodziły ludziom i zwierzętom.

Ławki

Ławki sponsorowane na tarasie górnym oraz w pozostałej części parku były ostatni raz konserwowane w sierpniu i październiku 2021 r. Konserwacji poddane zostało wówczas 17 z 41 szt. Kolejną renowację (zwykłe parkowe i sponsorowane) zlecono w kwietniu br. na podstawie bieżącej umowy utrzymaniowej. Prace rozpoczęto 11 kwietnia 2022 r. od renowacji ławek klasycznych, ponieważ preparat do ich konserwacji może być stosowany w niższych temperaturach. Malowanie ławek sponsorowanych zostanie zrealizowane, kiedy pozwolą na to warunki atmosferyczne, tj. temperatura w ciągu dnia osiągnie 23 stopnie.

Ponieważ projekt ławki określa, iż mają być pokryte lazurą olejną stosujemy taki właśnie środek. Niestety ławki codziennie narażone są na kontakt z woda (nawadnianie trawników) oraz bardzo intensywną eksploatację, wspomniany preparat ulega szybkiemu wytarciu

Drzewa

Kompleksowy przegląd drzewostanu w parku Oliwskim wykonywany jest cyklicznie co dwa lata. Ostatni wykonany został w 2020 r. Cięcia formujące szpalerów, bindaży przeprowadzane są co roku jesienią i zimą. W pozostałym drzewostanie ostatnie cięcia pielęgnacyjne były wykonywane zgodnie z potrzebami i przeprowadzono je 15 marca br.

Kwerenda archiwaliów dotyczących Parku Oliwskiego

Jednocześnie GZDiZ przypomina, że wyłonił wykonawcę, który przeprowadzi kwerendę archiwaliów dotyczących Parku Oliwskiego. Jej efekty pozwolą na stworzenie kompleksowego opracowania historyczno-archiwalnego parku, które z kolei umożliwi określenie kierunku jego planowanej rewaloryzacji. Kwerenda powstanie do końca października.

Kwerenda obejmie okres ostatnich 200 lat istnienia parku – od początków XVIII wieku, kiedy pod okiem opata Jacka Rybińskiego (dziś patrona sąsiadującej z parkiem ulicy) klasztorny ogród przechodził największe przemiany. Wówczas m.in. powstał praktycznie niezmieniony po dziś dzień ogród w stylu francuskim, a także część parku założona w stylu angielskim. Wiek XIX to z kolei pierwsza poważna rewaloryzacja parku, który nabiera cech kolekcji dendrologicznej. Kolejne stulecie to m.in. powstanie alpinarium oraz rozbudowa kompleksu palmiarni. Okresem kończącym ponad 200-letni zakres kwerendy będą lata powojenne XX wieku, kiedy Park Oliwski stał się ogólnodostępnym parkiem miejskim w obecnym kształcie.

Źródła historyczne różnych form i pochodzenia

W ramach kwerendy zbadane zostaną źródła i materiały pisane, ikonograficzne i kartograficzne dotyczące historii Parku Oliwskiego. Zgromadzone są one w archiwach i zbiorach bibliotecznych instytucji naukowych oraz muzealnych. Wśród nich znajdują się gdańskie archiwa miejskie i państwowe, publikacje zgromadzone w bibliotekach w Gdańsku i innych miastach, m.in. w bibliotece Polskiej Akademii Nauk w Warszawie i Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Materiały na temat Parku Oliwskiego i jego historii poszukiwane będą także w archiwalnych zbiorach uniwersyteckich, a także kościelnych, jak również w gabinetach rycin.

Zebrane dzieła literackie, pamiętnikarskie, dokumenty urzędowe i kościelne, artykuły prasowe, a także rysunki, grafiki, zdjęcia, pocztówki wraz z mapami i planami posłużą do stworzenia analizy przemian historyczno-kompozycyjnych układu parkowego. Kwerenda wskaże, jak kształtowały się granice parku na przestrzeni lat oraz jak ewoluowała jego kompozycja ogrodowa.

Kwerenda źródeł, badania archeologiczne, rewaloryzacja

Kwerenda źródeł pomoże odwzorować historyczny wygląd Parku Oliwskiego i wytyczy kierunek i zakres planowanej w kolejnych latach rewaloryzacji. Na podstawie zgromadzonych źródeł oraz ich analizy będzie można określić, które z elementów zabudowy parku faktycznie istniały i czy możliwe jest ich ewentualne odtworzenie. A jeśli tak to w jakiej formie i funkcji. Do tego konieczne będzie również wykonanie w parku badań archeologicznych, które zlecone zostaną przez Gdański Zarząd Dróg i Zieleni w 2022 roku. Z kolei na 2023 rok planowane jest zlecenie opracowania projektu rewaloryzacji parku wraz z kosztorysem umożliwiającym oszacowanie wartości inwestycji i jej etapowania. Jednym z nich będzie m.in. wykonanie w Parku Oliwskim nowych nasadzeń zieleni – uzupełnienia drzew w szpalerach i bindażach oraz nasadzeń zieleni niskiej w postaci krzewów i rabat kwiatowych.