Nauka

Czas na częściowe zaćmienie Słońca 2022

Wprawdzie to nie całkowite, które mocno uaktywnia pasjonatów i każe im tułać się po całym świecie, ale tylko częściowe, jednak warto na nie popatrzeć, bo nie jest to aż tak częste zjawisko w naszych szerokościach geograficznych.

Żeby doszło do zaćmienia Słońca, Księżyc musi stanąć na drodze w jednej linii między Ziemią a naszą życiodajną gwiazdą. Mamy cztery typy zaćmień słonecznych:

  • częściowe – Księżyc przesłania część tarczy Słońca; niewidoczne gołym okiem (choć przy odpowiednim zachmurzeniu można to wychwycić, chmury jednak co do zasady są wrogiem zaćmień wszelkich)
  • całkowite – Księżyc przesłania całą tarczę, a nawet trochę więcej, blokując w ten sposób światło i umożliwiając podziwianie m.in. korony Słońca; widoczne gołym okiem
  • obrączkowe – owszem, Księżyc jest w idealnej linii prostej, ale jego odległość od Ziemi jest zbyt duża i nie jest w stanie zasłonić całej tarczy, pozostaje niezasłonięta wąska obwódka dookoła naszego satelity; raczej niewidoczne gołym okiem (wszystko zależy od grubości obwódki, pory dnia i zachmurzenia)
  • hybrydowe – to jest dziwoląg, bo jest to obrączkowe z całkowitym w jednym – w zależności od miejsca obserwacji, więc albo tak, albo tak. Jest to najrzadszy typ zaćmień – obrączkowe powstaje na końcach pasa zaćmienia, a całkowite w środku i jest bardzo krótkie.
Schemat zaćmienia Słońca całkowitego (z lewej) i obrączkowego (z prawej); źródło: www.tamilnaduweatherman.in

Częściowe zawsze towarzyszy pozostałym, występuje na dużo większym obszarze niż pas zaćmienia całkowitego czy obrączkowego. Na powyższym schemacie częściowe wystąpi tam, gdzie jest jasnoszaro.

Najbliższe zaćmienie częściowe w Polsce nadejdzie we wtorek 25 października (kolejne 29 marca 2025). Najbliższe całkowite w Polsce 7 października 2135, z obrączkowym trochę lepiej, bo nastąpi 13 lipca 2075.  W obu przypadkach trzeba będzie pofatygować się na południe Polski, chociaż właściwie chyba nas już to nie będzie obchodzić.

O której godzinie? Podaję przykładowe miasta,  stopień przykrycia tarczy słonecznej, czyli ile procent zasłoni Księżyc oraz początek i koniec zjawiska (dane wg geekweek.interia.pl).

  • Białystok  45% godz. 11.14 do 13.36
  • Olsztyn 43% godz. 11.12 do 13.31
  • Lublin 42% godz. 11.15 do 13.36
  • Gdańsk 41% godz. 11.11 do 13.27
  • Warszawa 41% godz. 11.13 do 13.33
  • Łeba 40% godz. 11.10 do 13.26
  • Rzeszów 40% godz. 11.16 do 13.37
  • Bydgoszcz 39% godz. 11.11 do 13.27
  • Łódź 39% godz. 11.13 do 13.31
  • Kraków 37% godz. 11.15 do 13.37
  • Poznań 37% godz. 11.11 do 13.26
  • Wrocław 35% godz. 11.12 do 13.27
  • Szczecin 35% godz. godz. 11.09 do 13.21
  • Zielona Góra 34% godz. 11.11 do 13.24

Jak widać z powyższego zestawienia najgłębsze zaćmienie będzie na północno-wschodnim krańcu kraju i będzie maleć („płycieć”) w kierunku południowo-zachodnim.

Zaćmienie obrączkowe 20 maja 2012 r., faza częściowa w Phoenix, fot. Michael Chow

Jak wspomniałam wcześniej, zaćmienie częściowe nie jest widoczne gołym okiem i mimo 41% przykrycia w Gdańsku nie będzie ono zauważalne. Oko należy zatem uzbroić, by je oglądać.

Czym NIE NALEŻY I NIE WOLNO OBSERWOWAĆ tego zjawiska? – grozi ślepotą

  • gołym okiem
  • przez przyciemnioną, zadymioną szybkę
  • lornetką, lunetą i teleskopem bez folii Baadera
  • przez płytkę CD

A czym MOŻNA obserwować?

  • przez czarne szybki spawalnicze
  • przez płytkę CD + mocno ciemne okulary p/słoneczne
  • lornetką, lunetą i teleskopem zaopatrzonymi w folię Baadera
  • specjalne okularki z folią Baadera

Dwie ostatnie pozycje do kupienia w sklepach ze sprzętem astronomicznym. W Gdańsku jest to  Delta Optical na rogu Do Studzienki i Grunwaldzkiej, choć aktualnej, stacjonarnej oferty nie sprawdzałam. Wypada po prostu tam pojechać i zapytać.

A wszystkim nam życzę bezchmurnego nieba i zapewniam, że emocje przy oczekiwaniu na pierwszy kontakt Księżyca ze Słońcem są większe niż na rybach ;)

Moja lornetka z ochronnymi nakładkami z folii Baadera

Anna Pisarska

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *