12 grudnia br. w Muzeum II Wojny Światowej – w ramach cyklu „Spotkania z historią” – miała miejsce promocja książki pt. „Burzyciele świata w natarciu. Sowieckie grafiki antyreligijne z lat 1918 – 1941”.
Wydarzenie to, jak zwykle odbyło się w sali kinowej na poziomie – 3. Wstęp był bezpłatny. Przed wejściem do sali można było kupić wspomnianą książkę po cenie promocyjnej.
Spotkanie to poprowadził Michał Mikołajczak, starszy specjalista ds. wydawniczych w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Autorami książki są: dr Aleksander Majewski – starszy specjalista Działu Historii II Wojny Światowej Instytutu Historii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Kijowie oraz dr Dmitriy Panto – kustosz i główny specjalista w Dziale Naukowym Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W pierwszej kolejności wysłuchaliśmy dyskusji, w której wziął udział dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, prof. Grzegorz Berendt oraz jeden z autorów, dr Dmitriy Panto. Drugi autor, dr Aleksander Majewski nie mógł niestety przybyć na to spotkanie.
Omawiana publikacja zawiera sto trzydzieści grafik – plakatów propagandowych, wykonanych w Związku Sowieckim w latach 1918 – 41. Pochodzą one z archiwów Ukrainy, Białorusi, Rosji i Kazachstanu oraz zbiorów prywatnych. Autorzy książki opatrzyli każdy z nich obszernym komentarzem, a także biogramami ich twórców, którzy niejednokrotnie zaliczali się do grona najbardziej znanych, utalentowanych radzieckich artystów.
Jak wyjaśnił dr Panto, ówczesne społeczeństwo Związku Sowieckiego było w dużym stopniu pozbawione dostępu do edukacji. W kraju tym panował powszechny analfabetyzm. W związku z tym jedynie plakat mógł stanowić skuteczne narzędzie przekazu informacji, propagandy sowieckiej. Jej celem było wykorzenienie ze społeczeństwa wszelkich wartości związanych z religią, uważanych dotąd za święte, nietykalne. Propaganda ta miała doprowadzić do powstania nowoczesnego, ateistycznego społeczeństwa. Ukształtowania „homo sovieticus”, czyli „człowieka radzieckiego”.
Forma przekazu musiała być również dostosowana do różnych narodowości, często odmiennych kulturowo zamieszkujących terytorium Związku Sowieckiego; wyznawców różnych religii, różnych systemów wartości, którzy zamieszkiwali terytorium ZSRR. Stąd często wykonywano jeden plakat w kilku wariantach: skierowany do prawosławnych, katolików, wyznawców judaizmu oraz muzułmanów. Wymowa była zawsze taka sama: władze starały się przekonać społeczeństwo do porzucenia religii, jako symbolu przestarzałego porządku na rzecz nowoczesnego świata, w którym liczy się jedynie racjonalny sposób rozumowania, postęp techniczny itp. Duchowni przedstawiani byli zawsze w negatywnym świetle; byli wyszydzani, wyśmiewani, co miało pozbawić ich dotychczasowego autorytetu, którym cieszyli się do tej pory.
W zamian pokazywano społeczeństwu nowe wzorce do naśladowania, czyli tzw. przodowników pracy, przedstawicieli różnych rozwijających się branż itp. Na co dzień propagandzie tej towarzyszył terror, któremu poddawani byli duchowni oraz ludzie wierni dawnym wartościom. Tradycyjnie w drugiej części spotkania mikrofon został przekazany publiczności: chętni mogli zadawać pytania autorowi książki.
Na koniec na gości czekał poczęstunek w hallu przed wejściem do sali kinowej. Album „Burzyciele świata w natarciu. Sowieckie grafiki antyreligijne z lat 1918 – 1941” jest dostępny w sklepie stacjonarnym na poziomie – 3 w gmachu muzeum oraz w sklepie online.
