W 2021 roku firma Northvolt ogłosiła w Gdańsku budowę największej w Europie fabryki systemów magazynowania energii. Projekt za 200 milionów dolarów miał wnieść Polskę na czołowe miejsce w europejskiej transformacji energetycznej. W 2023 roku fabryka zaczęła działać, lecz już w 2024 roku ogłoszono jej zamknięcie. Pracownicy tracą miejsca pracy, a kontrowersje wokół pomocy publicznej, która wynosi ok. 51 mln zł, narastają.
W lutym 2021 roku szwedzka firma Northvolt zapowiedziała budowę zakładu w Gdańsku, który miał stać się największą w Europie fabryką systemów magazynowania energii. Lokalizacja na terenie Pomorskiego Centrum Inwestycyjnego, blisko Portu Gdańsk i terminala Baltic Hub, miała zapewnić dogodne warunki logistyczne. Inwestycja obejmowała budowę kompleksu produkcyjnego oraz centrum badawczo-rozwojowego.
Prezydent Gdańska, Aleksandra Dulkiewicz, podkreślała potencjał projektu.
– Solidarność z przyszłymi pokoleniami, odpowiedzialność za środowisko, dobra współpraca instytucji samorządowych i rządowych, wreszcie dostęp do kadry naukowej i atrakcyjne położenie zdecydowały o tym, że w Gdańsku będziemy mieli supernowoczesną inwestycję szwedzkiej firmy Northvolt. To 500 atrakcyjnych, wysokospecjalistycznych miejsc pracy – mówiła Dulkiewicz.
Budowa miała kosztować 200 milionów dolarów, a jej założenia obejmowały produkcję bardziej ekologicznych baterii i magazynów energii. Władze lokalne oraz rządowe były pełne entuzjazmu, a inwestycja stała się symbolem przyszłościowych technologii w Polsce.
Ekspresowa realizacja i ambitny start
Budowa zakładu rozpoczęła się pod koniec 2021 roku i zakończyła w maju 2023 roku. W ciągu zaledwie 18 miesięcy zrealizowano prace ziemne, halę produkcyjną, budynek biurowy, magazyny wysokiego składowania oraz infrastrukturę techniczną. Powstały także ogrody deszczowe i zbiorniki retencyjne, które wpisywały się w ekologiczne standardy firmy.
Zakład w Gdańsku miał produkować magazyny energii dla przemysłu i branży budowlanej. Kluczowymi klientami Northvolt były m.in. Siemens, Epiroc oraz Pon Equipment.
– Jest to strategiczna dla Polski i bezprecedensowa w regionie inwestycja w najnowocześniejszy zakład o wysokim stopniu automatyzacji i digitalizacji procesów – podkreślał strategiczne znaczenie inwestycji Robert Chryc-Gawrychowski, prezes Northvolt Poland.
Do końca 2023 roku zakład zatrudniał 330 pracowników, a docelowo planowano stworzenie 500 miejsc pracy. Fabryka była zasilana energią odnawialną i korzystała z zaawansowanych technologii, takich jak automatyczne magazyny i samojezdne wózki widłowe.
Pierwsze sygnały problemów
Mimo obiecujących początków już w 2024 roku zaczęły pojawiać się trudności. Firma Northvolt, która rozszerzała swoją działalność także w Szwecji i Niemczech, zmagała się z presją finansową i problemami w realizacji ambitnych celów.
W listopadzie 2024 roku ogłoszono decyzję o zamknięciu fabryki w Gdańsku. Zakład, który miał być symbolem transformacji energetycznej, nie zdołał znaleźć inwestora na dalszy rozwój produkcji magazynów energii.
– Podczas gdy kontynuujemy obiecujące rozmowy dotyczące sprzedaży biznesu systemów bateryjnych dla przemysłu, niestety podjęliśmy trudną decyzję o zakończeniu rozwoju i produkcji magazynów energii. Teraz najważniejszym zadaniem jest wsparcie pracowników dotkniętych tą decyzją. – wyjaśnił Robert Chryc-Gawrychowski.
Fabrykę wystawiono na sprzedaż, a pracę straciła część z 300 pracowników.
Kontrowersje wokół pomocy publicznej
Northvolt otrzymał znaczną pomoc publiczną, w tym ulgi podatkowe i granty. Firma była wspierana przez polski rząd jako kluczowy projekt dla rozwoju elektromobilności. Minister klimatu i środowiska, Michał Kurtyka, podczas ogłoszenia inwestycji w 2021 roku mówił, że “ogłoszona dziś inwestycja Northvolt potwierdza, że kierunek podjętych przez nas działań w zakresie stworzenia doskonałych warunków do inwestowania i rozwoju elektromobilności jest właściwy.”
Z Ministerstwa Rozwoju firma otrzymała ponad 27 mln zł. Natomiast z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju firma dostała 21 mln zł.
Ogromną kwotę, umarzając podatki od nieruchomości, przekazało też miasto Gdańsk – to kwota ponad 2 mln zł – największa pula środków została przyznana w 2024 r. Całość środków została przekazana na przestrzeni 4 lat. Co więcej, Northvolt nie jest Polską, a szwedzką firmą.
Pełna lista pomocy publicznej udzielonej firmie Northvolt – link
- 06.03.2020 – Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju – 300 365,00 zł
- 06.03.2020 – Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju – 6 407 759,00 zł
- 19.04.2020 – Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju – 1 574 920,80 zł
- 22.09.2021 – Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju – 13 287 802,10 zł
- 15.12.2021 – Prezydent Miasta Gdańska – 12 425,66 zł
- 16.12.2021 – Minister Rozwoju, Pracy i Technologii – 27 755 481,17
- 31.01.2022 – Prezydent Miasta Gdańska – 155 132,42 zł
- 31.01.2023 – Prezydent Miasta Gdańska – 174 712,24 zł
- 31.01.2024 – Prezydent Miasta Gdańska – 1 694 996,02 zł
Zamknięcie fabryki wzbudziło pytania o efektywność wykorzystania środków publicznych. Czy miliardowe wsparcie dla sektora elektromobilności rzeczywiście przynosi zamierzone korzyści?
Zapytaliśmy miasto Gdańsk o kwestie umorzenia podatków – do dzisiaj odpowiedzi nie otrzymaliśmy. Podobnie jest z instytucjami rządowymi. Nie odpowiedziały na razie na pytania. Zapytaliśmy również władze polskiej spółki Northvolt o kwestie związane z finansowaniem. Niestety, tu również odpowiedzi się nie doczekaliśmy.
Z naszych nieoficjalnych informacji wynika również, że spółka ma zobowiązania wymagalne wobec podwykonawców i firm współpracujących. Z racji faktu, że sprawa jest świeża, nie chcą one jeszcze ujawniać się w mediach, ponieważ podejmują działania mające na celu zabezpieczyć ich roszczenia.
Plan restrukturyzacji i przyszłość firmy
Northvolt złożył wniosek o reorganizację działalności w USA. Dzięki temu firma planuje restrukturyzację zadłużenia oraz dostosowanie modelu biznesowego do bieżących potrzeb rynku.
Choć działalność w Gdańsku została w dużej mierze zakończona, Northvolt kontynuuje prowadzenie Centrum Skalowania Biznesu, które świadczy usługi dla spółek z grupy Northvolt w zakresie HR, IT, finansów i logistyki.
Co dalej z Gdańskiem?
Los fabryki przy ul. Andruszkiewicza pozostaje niepewny. Władze lokalne oraz inwestorzy analizują możliwości wykorzystania terenu i infrastruktury. Tymczasem wśród mieszkańców Gdańska narastają pytania o konsekwencje gospodarcze i społeczne tego fiaska.
Maciej Naskręt
Zaraz zaraz. Czyli lwią część pomocy i dotacji ta firma dostała od waszego pisu, tak?
Przecież wszystko jest napisane.
Pewnie. Problem w tym przez kogo….