Obiekty i miejsca

1. Gdzie mieszkali Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku?

Temat „chodził” już za mną dawno. Postanowiłam wykorzystać moment obchodów 100-lecia KS Gedania i pojawienie się wystawy plenarnej IPN „Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939” autorstwa Karoliny Masłowskiej.  O uroczystościach i działaniach związanych z rocznicą Gedanii informowałam na początku roku: IPN dysponuje bazą nazwisk i adresów 1500 polskich patriotów mieszkających w Gdańsku. Zamierzeniem jest uhonorować ich wszystkich. W tym roku być może uda się zamieścić w przestrzeni publicznej 50 tablic upamiętniających.

Gdzie mieszkali Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku? Część adresów udało mi się ustalić samodzielnie, ale pomoc IPN w Gdańsku okazała się bezcenna. Dzięki temu w tym artykule mogę pokazać miejsca zamieszkiwane przez dziesięciu Polaków. Mijamy je codziennie, nie wiedząc, jaka historia toczyła się za drzwiami mieszkań. W umiejscowieniu numeracji pomógł mi przedwojenny plan miasta. Niektóre budynki stoją, niektórych nie ma, nie ma też niektórych ulic. Po szczegółową biografię wymienionych Polaków zapraszam do innych źródeł.

Zatem idziemy na spacer śladami Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku (cyfra to liczba adresów). Zachęcam do otworzenia zdjęć kliknięciem, bowiem czasem ważne są podpisy.

Bronisław Komorowski – błogosławiony Kościoła katolickiego, polityk i działacz, pierwszy duszpasterz polskich studentów Politechniki Gdańskiej, zamordowany 22 marca 1940 r. w KL Stutthof.

  • 1920 r. – ul. Świętojańska 72 (Johannisgasse 72) – plebania kościoła św. Mikołaja
  • 1927 r. – ul. Legionów 13a (Heeresanger 11b) plebania kościoła św. Stanisława Biskupa

Marian Górecki – błogosławiony Kościoła katolickiego, rektor polskiej kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej Częstochowskiej w Nowym Porcie, prefekt w Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Gdańsku, zamordowany 22 marca 1940 r. w KL Stutthof

  • kaplica na terenie zamkniętym Straży Granicznej w Nowym Porcie
Dawna kaplica MB Częstochowskiej w Nowym Porcie

Franciszek Rogaczewski – błogosławiony Kościoła katolickiego, wiceprezes Macierzy Szkolnej, kapelan kolejarzy i pracowników Poczty Polskiej w WMG, zamordowany 11 stycznia 1940 r. w KL Stutthof.

  • 1921 r. – ul. Zator-Przytockiego 3 (Schwarzer Weg 3) plebania kolegiaty NSJ
  • 1927 r. – ul. Brygidki (Nonnenhof 17) ulica ma zmieniony przebieg, zabudowania kościoła św. Brygidy
  • 1934 r. – Targ Sienny  (Heumarkt 5) nie istnieje, przytułek św. Elżbiety, obecnie teren Forum Gdańsk
  • 1937 r. – ul. Rogaczewskiego 55 (Sandgrube 55), plebania kościoła pw. Chrystusa Króla

Antoni Lendzion – poseł do Volkstagu, wiceprezes Gminy Polskiej i zarządu głównego Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, zamordowany 22 marca 1940 r. w KL Stutthof.

  • 1919 r. – ul. Rajska (Paradiesgasse 21) nie istnieje
  • 1921 r. – ul. Heweliusza (Baumgartschegasse 36) nie istnieje
  • 1924 r. – ul. Dziewanowskiego 10 (Plankengasse 10)
  • 1927-1931 r. – Wały Jagiellońskie 13 (Dominikwall 13) nie istnieje
  • 1937-1939 r. – ul. Jaracza (Am Holzraum 18) nie istnieje, ulica ma inny przebieg

Bernard Filarski – stomatolog, współzałożyciel Związku Harcerstwa Polskiego w WMG, współorganizował polskie szkolnictwo podstawowe i średnie, zamordowany 22 marca w KL Stutthof (nawet nie ma swojego nazwiska w Wikipedii).

  • 1918 r. – ul. Długa 53 (Langgasse 53), tu miał też swój gabinet do wybuchu wojny
  • 1924 r. – u. Bohaterów Getta Warszawskiego 16 (Rickerweg 16)
  • 1934 r. – ul. Zator-Przytockiego 4 (Schwarzer Weg 4)

Alfons Liczmański – nauczyciel, harcmistrz, organizator polskich imprez, zamordowany 20 marca w Granicznej Wsi.

  • do 1937 r. – ul. Stolarska (Tischlergasse 28) nie istnieje, dom rodzinny
  • 1937 r. – ul. Liczmańskiego 7 (Jahnstrasse 7)

Anastazy Wika-Czarnowski – naczelnik Polskiego Urzędu Pocztowo-Telekomunikacyjnego Gdańsk 1, działacz w WMG, zamordowany 22 marca 1940 r. w KL Stutthof

  • 1921 r. – ul. Wajdeloty 26 (Marienstrasse 26)

Tadeusz Ziółkowski  – kapitan żeglugi wielkiej, komandor pilotów portu gdańskiego, „pierwszy żeglarz Rzeczypospolitej”, kierownik sportowo-żeglarskiego Polskiego Klubu Morskiego, doprowadził do udziału polskiej ekipy żeglarskiej na igrzyskach olimpijskich w 1936, zamordowany 22 marca 1940 r. w KL Stutthof.

  • 1929 r. – ul. Oliwska 34c (Olivaer Strasse 34c)
  • 1931 r. – Hafenstrasse 38 ulica ani dom nie istnieją

Michał Szuca – doktor praw, radca finansowy Rady Portu i Dróg Wodnych, specjalista polskiej bankowości spółdzielczej, zamordowany 22 marca 1940 r. w KL Stutthof.

  • 1920 r. – ul. Lisia Grobla 1 (Fuchswal 1)
  • 1931 r. – ul. Świętej Barbary (Barbaragasse 7b) nie istnieje
  • 1932 r. – ul. Kościuszki 68 Sopot (Mackensenallee 68)

Henryk Wieczorkiewicz – dziennikarz, redaktor „Gazety Gdańskiej”, członek polskiej Rady Żołnierskiej, zastępca dyrektora „Drukarni Gdańskiej”, zamordowany 22 marca 1940 r. w KL Stutthof.

  • 1919 r. – Podwale Przedmiejskie (Vorstetischer Graben 49) nie istnieje
  • 1929 r. – ul. Nad Stawem 9 (Labesweg 38a)
  • 1933 r. – ul. Bolesława Chrobrego 60 (Brösener Weg 60)
  • 1935 r. – ul. Sambora 9 (Körnerstrasse 9)
  • 1937 r. – ul. Arkońska 7 (Stralsunder Str. 7)

Anna Pisarska

One thought on “1. Gdzie mieszkali Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku?

  • Czemu nie odtwarza się pięknych gdańskich kamienic a buduje się takie pokraczne i brzydkie nowoczesne budowle które odstraszają a nie nadają pięknu miastu tak przesławetnemu jak Gdańsk.

    Odpowiedz

Dodaj opinię lub komentarz.