Do grona zasłużonych Polaków zamieszkałych w Wolnym Mieście Gdańsku zaliczyć należy między innymi komandora Tadeusza Ziółkowskiego, kapitana żeglugi wielkiej. Dlatego warto przybliżyć jego życiorys oraz opowiedzieć o jego niewątpliwych zasługach.

Tadeusz Ziółkowski; wikipedia

Urodził się on w miejscowości Wiskitno k. Koronowa (ob. województwo kujawsko – pomorskie, powiat bydgoski) dnia 5 VI 1886 r.
Kształcił się najpierw w Wiskitnie, następnie w gimnazjum w Bydgoszczy. Szkoły tej nie ukończył (przerwał naukę w 1902 r.). Postanowił związać swą przyszłość z morzem, dlatego zgłosił się na ochotnika w Hamburgu na żaglowiec szkolny „Grossherzogin Elisabeth”; potem pływał na innych niemieckich statkach, a w latach 1905-06 kształcił się w Hamburgu w szkole marynarki handlowej. Pływał na statkach jako III i II oficer, a 7 II 1910 r. po zdaniu odpowiednich egzaminów otrzymał tytuł kapitana żeglugi wielkiej.

W latach 1910–11 odbył służbę wojskową na pancerniku „Pommern”, po czym wrócił do marynarki handlowej. Ponadto w 1914 r. otrzymał uprawnienia radiotelegrafisty II klasy.
Po przyjęciu do korpusu oficerskiego pływał jako oficer II klasy na statku pasażerskim na linii żeglugowej Hamburg – Ameryka Południowa , a także w na statkach w służbie argentyńskich linii żeglugowych z Buenos Aires.

W czasie I wojny światowej został wcielony do służby wojskowej; pływał w stopniu porucznika marynarki na krążowniku pomocniczym „Kronprinz Wilhelm”. Wiosną 1915 r. wraz z załogą został internowany w Newport – Nawes w stanie Wirginia, w USA. W październiku 1919 r. zamieszkał  w odrodzonym państwie polskim. W rok później został powołany do Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie od 1921 r. służył w stopniu porucznika marynarki.

Pomnik Tadeusza Ziółkowskiego przy Rybackim Nabrzeżu

4 IX 1921 r. został komendantem żaglowca szkolnego „Lwów”. Kiedy w 1922 r. statek ten przekazano resortowi przemysłu i handlu, Tadeusz Ziółkowski przeszedł do rezerwy (w randze kapitana marynarki), nadal pozostając kapitanem tej jednostki. W maju 1923 r. dowodził nim w pierwszym w historii tego statku, dalekomorskim rejsie do Brazylii (13 VIII 1923 r. – jako pierwsza polska jednostka przekroczył równik). Wkrótce jednak, konkretnie 10 III 1924 r. Tadeusz Ziółkowski – z rekomendacji departamentu spraw morskich Ministerstwa Przemysłu i Handlu – został pracownikiem (w randze zastępcy komandora, od 1929 r. – komandora) Urzędu Pilotów podległemu Radzie Portu i Dróg Wodnych w II WMG.
Zamieszkał wtedy w Nowym Porcie przy ul. Oliwskiej 38.
W tym okresie brał czynny udział w życiu gdańskiej Polonii. Przywiązywał dużą rolę do morskiej edukacji polskiej młodzieży , co głównie dotyczyło harcerstwa i studentów. Doprowadził do powstania w Nowym Porcie Domu Marynarza oraz akademickiego Klubu Morskiego. W 1932 r. doprowadził do jego połączenia się z Polskim Klubem w wyniku czego powstał Polski Klub Morski (Tadeusz Ziółkowski został wtedy jego kierownikiem). Dzięki jego inicjatywie polska ekipa żeglarska wzięła udział w XI Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1936r. (w dniach 1–16 sierpnia w Niemczech).

Z inicjatywy Ziółkowskiego wybudowano w gdańskiej stoczni Kroppa (ob. Stocznia Jachtowa im. J. Conrada – Korzeniowskiego przy ul. Siennej) jacht „Danuta”, który odtąd należał do Polskiego Klubu Żeglarskiego. Zaprojektował go norweski inżynier Bjarne Aas, a matką chrzestną została córka kapitana, Danuta Ziółkowska (1927 – 2011; po ślubie nosiła nazwisko Dancewicz). Jacht wziął udział we wspomnianych Igrzyskach Olimpijskich  w Niemczech, przy czym niestety jego załoga zajęła wówczas przedostatnie miejsce.

W sierpniu 1939 r. Tadeusz Ziółkowski sprzeciwił się wprowadzeniu do gdańskiego portu pancernika Schlezwig – Holstein, zamiast anonsowanego krążownika Konigsberg, za co 25 VIII został na kilka godzin uwięziony przez gdańską policję. Ponownie aresztowano go 1 IX 1939 r. Osadzono go, podobnie jak wielu przedstawicieli gdańskiej Polonii, w Victoriaschule, a następnie w obozie w Nowym Porcie, potem przewieziono go do obozu Stutthof. Tam rozstrzelano go w masowej egzekucji 22 III 1940 r.

Ekshumacja szczątków miała miejsce w 1946 r. Miejscem symbolicznego pochówku Kapitana Ziółkowskiego w 1947 r. został Cmentarz – Pomnik przy ul. Chrobrego w Gdańsku. Tam otrzymał symboliczny nagrobek (projektu gdańskiego rzeźbiarza Wiktora Tołkina).

Symboliczny grób na cmentarzu przy ul. Chrobrego w Gdańsku

Tadeusz Ziółkowski był żonaty z Ludmiłą z d. Żakowską. Jak już wspomniałam, miał córkę Danutę.

Po wojnie nie zapomniano zasług kapitana Ziółkowskiego, upamiętniając go zarówno w Gdańsku, jak i w innych miejscowościach.
19 VI 1965 r. nadano jego imię Szkole Podstawowej nr 67 przy ul Żabi Kruk 5.

Szkoła Podstawowa nr 67 w Gdańsku

Został także jednym z patronów Zespołu Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 6 im. Zasłużonych Ludzi Morza przy ul. E. Hoene 6 w naszym mieście. 15 VI 2012 r. został patronem Zespołu Szkół w Wierzchucinie Królewskim w gminie Koronowo.

Obelisk na Nabrzeżu Ziółkowskiego

Tadeusz Ziółkowski patronuje także jednemu z nabrzeży Portu Gdańskiego (rozciągającemu się przed budynkiem Kapitanatu Portu) , które w 2002 r. zostało wyremontowane. Nadano mu wtedy formę bulwaru. Od 2006 r. znajduje się tam obelisk poświęcony pamięci zasłużonego Patrona. Zaś w samym budynku Kapitanatu Portu w 1998 r. odsłonięto tablicę pamiątkową (z napisem „W hołdzie Wielkiemu Polakowi”), a w 1989 r. ustawiono na Rybackim Pobrzeżu w Gdańsku pomnik autorstwa rzeźbiarza Tadeusza Szwechowicza.

W Bydgoszczy  uczczono Tadeusza Ziółkowskiego tablicą pamiątkową na budynku, w którym mieszkał w latach 1896 – 1927 r. , wmurowaną w 1969 r. , zaś 5 VI 2010 r. odsłonięto obelisk z tablicą pamiątkową w Wiskitnie.
9 VII 2011 Tadeusz Ziółkowski otrzymał swoją gwiazdę w Ogólnopolskiej Alei Gwiazd Zasłużonych w Rewie.

W budynku Yacht Klubu Polski w Gdyni umieszczono tablicę pamiątkową, na której wymieniono zamordowanych w czasie wojny członków Klubu, w tym Tadeusza Ziółkowskiego.

W 1963 r. zwodowano w stoczni w Gdyni drobnicowiec Polskiej Żeglugi Morskiej, któremu nadano imię Ziółkowskiego. Ponadto regaty organizowane na Zalewie Koronowskim, począwszy od edycji z 2016 r. odbywają się pod nazwą: Regaty Żeglarskie im. Kapitana Tadeusza Ziółkowskiego o Puchar Burmistrza Koronowa.

Maria Sadurska

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *