Obecny kształt architektoniczny gdańskiego Dworu Artusa pochodzi z lat 1616–1617 i nawiązuje stylem do manieryzmu niderlandzkiego. Przedtem istniały w tym samym miejscu dwie wcześniejsze wersje obiektu o formach średniowiecznych.

Artus jest francuskim wariantem imienia Artur, należącego do legendarnego wodza Celtów na wyspie Brytanii w V/VI w. Tradycja arturiańska uformowała się w Europie Zachodniej pod wpływem na pół baśniowej kroniki, zapisanej około roku 1135 przez benedyktyńskiego mnicha Geoffreya z Monmouth. Dzięki temu dziełu ożywiony został kult króla Artura (Artusa), którego postrzegano jako idealnego monarchę, zwycięskiego wodza, sprawiedliwego pana, a przede wszystkim odnowiciela Kościoła. Niebawem inni średniowieczni pisarze dołożyli do opowieści arturiańskiej elementy Okrągłego Stołu, św. Graala, czarodziejów, poszczególnych rycerzy itp.

Dwór Artusa i kawałek Ratusza Głównego Miasta

Utrwalone w późnośredniowiecznej literaturze legendy arturiańskie (artusowe) zaczęły wkrótce przybierać kształt materialny podczas festynów rycerskich zwanych Dworami Artura (Artusa) lub Okrągłymi Stołami. Biesiadowanie przy okrągłych stołach pozwalało unikać sporów na temat ważności zajmowanego krzesła, a równocześnie symbolizowało równość i harmonijne partnerstwo. Owa myśl przewodnia idei arturiańskiej została niebawem podjęta przez najbogatsze konfraternie mieszczańskie – przede wszystkim w Niderlandach i Północnych Niemczech, gdzie patrycjat usiłował we wszystkim naśladować rycerski styl życia. Bractwa o rodowodzie arturiańskim stały się szczególnie popularne w zasobnych miastach hanzeatyckich.

W Gdańsku pierwszy Dwór Artusa (Artura) zaistniał około roku 1350. W latach 1374–1387 przebudowano go w cegle, tworząc ekskluzywny gmach, gdzie prawo wstępu (i biesiadowania) mieli niemal wyłącznie potomkowie założycieli miasta. Patronem owych gdańskich stowarzyszonych został św. Jerzy, co wskazuje na połączenie dwóch tradycji: artusowej i chrześcijańskiej.
W nocy z 27 na 28 grudnia 1476 r. gdański Dwór Artusa padł ofiarą płomieni. Straty okazały się tak dotkliwe, że odbudowę postanowiono zrealizować według zupełnie nowego projektu (w 1477 r. drugi pożar zniszczył ustawione już rusztowania i część murów). Tym razem wszakże gmach wzniesiono na koszt Rady Miasta, co mocno osłabiło wpływy hermetycznego Bractwa św. Jerzego. Jego urażeni członkowie przenieśli się w 1494 r. do swej nowo wzniesionej siedziby, znanej dziś jako Dwór (Strzelnica) Bractwa św. Jerzego.

Wnętrze Dworu Artusa

Odbudowany Dwór Artusa wznowił działalność w roku 1481. W 1552 r., z okazji przybycia do Gdańska króla Zygmunta Augusta, otrzymał nową renesansową fasadę południową (frontową), zaprojektowaną przez nieznanych artystów pochodzenia włoskiego. W latach 1616–1617 ta sama fasada została przebudowana przez Abrahama van den Blocka. Zlikwidowano wówczas resztki zewnętrznego wystroju gotyckiego, jednakże pozostawiono ostrołukową postać frontowych okien, świetnie harmonizującą z nowymi elementami niderlandzkiego manieryzmu. Renesansowy szczyt zastąpiono attyką, w której niszach umieszczono alegoryczne posągi Siły i Sprawiedliwości. Na szczycie dachu stanął posąg Fortuny.

W roku 1742 Dwór Artusa począł służyć mieszczaństwu gdańskiemu jako giełda. Zachował tę funkcję aż do 1945 r., kiedy legł w gruzach (wcześniej troskliwi gdańscy konserwatorzy zdemontowali i ukryli w klasztorze kartuskim część wyposażenia). Począwszy od 1949 r. rozpoczęła się mozolna rekonstrukcja Dworu Artusa, trwająca aż do roku 1996. Obecnie wnętrze to użytkowane jest jako muzeum, sala koncertowa, wykwintne miejsce biesiadne dla oficjalnych gości Gdańska, artystów, pisarzy, dobroczyńców miasta.

Przeczytaj też o elbląskim Dworze Artusa

Wirtualna podróż po przedwojennym Gdańsku – opracował Andrzej Ługin

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *