DWÓR V – „JUTRZENKA” LUB „ANIELSKI DWÓR” (ENGELSHOF)
W roku 1654 dwór nabywa od cystersów oliwskich znany gdański kupiec Mikołaj Cambier. Podążając za trendami i mając za wzór sąsiadujące majątki na Polankach nowy właściciel wznosi murowany budynek, który zgodnie z projektem, przeistacza się w niewielki pałacyk. W otoczeniu ogrodnicy ciężko pracują, nadając roślinności otaczającej dwór odpowiednie kształty i kolorystykę. Już niedługo obiekt ten będzie znany jako „Jutrzenka” lub „Anielski Dwór”. Określenia te przywołują olśniewające wrażenia gości, którzy w owych czasach mieli szczęście V Dwór odwiedzać. Kolejni właściciele majątku dokładali starań, aby pałacyk i ogród spełniał wymagania jego mieszkańców oraz licznych gości. W połowie XVII wieku istniał jedynie obiekt rokokowy. Charakterystyczny mansardowy dach ze sporymi lukarnami (rodzaj okna wystającego z połaci dachu, przykryte własnym daszkiem – charakterystyczny element architektury baroku i rokoko) i uroczą rokokową facjatką.
Dwór V w 1837
Około roku 1800 dobudowano drugie skrzydło (północne) w stylu klasycystycznym. Elewacja jest ozdobiona gankiem, flankowanym czterema kolumnami z jońskimi kapitelami. Nad gankiem znajduje się niewielki taras – balkonik, a na szczycie frontonu znajduje się wnęka, gdzie umieszczono kopię antycznej wazy. Przez ganek prowadziło wejście do dużej sali balowej. Ozdobiona dekoracyjnymi stiukami i szesnastoma półkolumnami sala miała spełniać funkcje reprezentacyjne. Na piętrze znajduje się również spore pomieszczenie z narożnymi wnękami, kopulastym sufitem i ozdobną stolarką ścienną, z którego wyjście prowadzi na balkon. Pomysłodawcą dobudowy był senator Jan von Franzius, w owym czasie właściciel zespołu pałacowego. Dobudowany klasycystyczny budynek jest bardzo ładny, lecz niezbyt szczęśliwe „przyklejenie” go do wcześniej istniejącego obiektu naruszyło spójność architektoniczną całości zespołu.
Dwór V w 1930
Nie sposób wymienić wszystkich z często zmieniających się właścicieli i rezydentów „Anielskiego Dworu”. Ostatnim prywatnym właścicielem dworu był niejaki Sachsenhaus, który sprzedał go Zakładowi Ubezpieczeń w Wolnym Mieście Gdańsku. Później dwór włączono do wybudowanego w latach trzydziestych XX wieku zespołu szpitalnego, którego główny gmach powstał w 1931 roku.
Dwór V w 1930
W pierwszych dniach po wyzwoleniu Gdańska, w kwietniu 1945 roku w obu budynkach znaleziono stosy ciał. Najprawdopodobniej były to ofiary ostatnich dni hitlerowskiego terroru, a także zmarli na szalejącą w tym czasie epidemię tyfusu. Od tej pory nie wydarzyło się nic, co mogłoby sprawić, aby spacerującym Polankami ludziom romantyczne nazwy: „Jutrzenka” lub „Anielski Dwór” kojarzyły się z Dworem V. Oba budynki – rokokowy i klasycystyczny sprawiają wrażenie zaniedbanych, schowane za drzewami, wtapiają się w stylistykę szpitala Marynarki Wojennej, do którego formalnie dzisiaj należą. Nie są udostępnione do zwiedzania.
Dwór V w 1940
cdn…
Wojciech Stybor
Copyright © 2005 Wojciech Stybor. All rights reserved.