DWÓR II – „QUELLBRUNN”
Więcej szczęścia do właściciela ma dwór II, zwany „Quellbrunn”. Niemiecka nazwa dworu pochodzi od niewielkiego strumienia zasilającego trzy stawy („Quellbrunn” oznacza zdrój lub źródło), znajdujące się niegdyś w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań. Jest to największe z dworskich założeń architektonicznych na Polankach. Dwór zlokalizowany jest przy ulicy Polanki 124. Niestety przy ulicy Polanki wzniesiono bezmyślnie w drugiej połowie XX wieku dwa wątpliwej urody budynki, które skutecznie zasłaniają widok na piękny gmach dworski. Sam budynek po wielu latach użytkowania przez Skarb Państwa został zamieniony w ruinę. Dzięki przekazaniu zespołu budynków archidiecezji gdańskiej, zostały one gruntownie wyremontowane i przekazane siostrom brygidkom na potrzeby Centrum Ekumenicznego.

Dwór II ul. Polanki

Pierwsze wzmianki o „Quellbrunn”  pochodzą z roku 1631, kiedy to opat Aleksander Grabiński wystawił dokument mocą którego opactwo oddało w dzierżawę tę posiadłość Janowi Wagnerowi. Wybudował on pierwszą rezydencję wraz z otaczającym ją ogrodem. Następnymi lokatorami dworu byli kolejno: Michał Kallenbach, Jan von der Linde (pochowany w kościele św. Jakuba), Jan Bilar, kupiec gdański Ryszard de Roy (od 1658). W roku 1716 Jan Chrystian Schreiber – kanonik warmiński, przekazał za zgodą opata Zaleskiego zabudowania swojemu krewnemu Aleksandrowi Picard.

Dwór II ul. Polanki

Pierwsza połowa XVIII wieku była okresem rozkwitu Dworu II. Kolejni posiadacze – Jan Ekeln – Hülsen oraz jego następca Ignacy Mathy wprowadzili zasadnicze zmiany w założeniu architektonicznym „Quellbrunn”. Powstał wtedy murowany budynek i zaplecze gospodarcze. Otoczenie piękniało, powstawały stawy ozdobne, nowe założenie parkowe, taras widokowy, a także oranżeria. Ganek dworu ozdobiły także rzeźby dłuta Jana Henryka Meissnera, przedstawiające w sposób symboliczny cztery pory roku. Przedostatni właściciel Karol Friese rozbudował dwór, nadając mu formy rokokowe.

Dobudował on między innymi pawilon ogrodowy oraz podniósł jednokondygnacyjny budynek o piętro z ryzalitem. W połowie XIX wieku budynek był eksploatowany przez Dyrekcję Królewskiego Towarzystwa Handlu Morskiego. Następnie w 1833 urządzono w dworku przytułek dla ubogich, który istniał do 1945 roku. Zespół dworski został zaanektowany po II wojnie światowej przez Skarb Państwa i niestety podzielił losy wielu tego typu obiektów w całym kraju. Nieudane adaptacje, które wiązały się z przystosowaniem zabudowań dworskich do potrzeb ulokowanej w dworze jednostki wojskowej powodowały powolne niszczenie substancji zabytkowej.

Dwór II ul. Polanki

Dopiero w 1993 roku zdewastowany obiekt i posesja zostały przekazane Archidiecezji Gdańskiej przez ówczesnego wojewodę gdańskiego Macieja Płażyńskiego. Dzięki staraniom wielu osób, duchownych i świeckich obecny Dwór II powrócił do swojej dawnej świetności. Przeznaczenie się oczywiście zmieniło, gdyż powstało tu Międzynarodowe Centrum Ekumeniczne prowadzone przez siostry brygidki. Duże zasługi w organizacji centrum miał proboszcz kościoła Św. Brygidy w Gdańsku, prałat Henryk Jankowski (był inicjatorem i dyrektorem centrum). 5 czerwca 1999 roku gościł w Międzynarodowym Centrum Ekumenicznym papież Jan Paweł II, który podczas swojej wizyty poświęcił tutejszą kaplicę.

W klasztorze mieszka obecnie 6 sióstr. Wśród niech są trzy Hinduski, jedna Meksykanka i jedna Polka.*

Dwór II ul. Polanki

Zakon Najświętszego Zbawiciela – Zakon Brygidek
Brygidki, czyli siostry z Zakonu Najświętszego Zbawiciela Świętej Brygidy początki swego istnienia zawdzięczają swej założycielce św. Brygidzie. Św. Brygida urodziła się w 1303 r. w Finstad koło Uppsali. Wywodziła się z arystokratycznego rodu Folkungarów, rządzącego Szwecją w latach 1250-1363. Już jako mała dziewczynka doświadczała nadprzyrodzonych wizji. W wieku 15 lat wydano ją za mąż za 18-letniego księcia Ulfa Gudmarssona. Małżeństwo było szczęśliwe i zaowocowało ośmiorgiem dzieci, w tym Katarzyną, późniejszą świętą.  W dwa lata po śmierci męża (w 1344 roku) Brygida położyła kamień węgielny pod klasztor nowego zakonu – Najświętszego Zbawiciela w Vadstenie.

Dwór II ul. Polanki

Śmierć męża spowodowała zwrot w życiu świętej, która wypełniać zaczęła swoją misję poprzez modlitwę i pokutę. Dzięki głębokiej wierze zaczęła doznawać licznych przeżyć mistycznych i objawień. Szeroko znana była Brygidy hojność dla fundacji kościelnych i charytatywnych, jak również szczególny rodzaj odpowiedzialności, jaki zaczęła odczuwać w imieniu całego Kościoła. Dokonywała wielkich wysiłków dla zażegnania kościelnej schizmy –  wzywała kolejnych papieży, aby powrócili z Awinionu do Rzymu. Święta Brygida stała się prekursorką nabożeństwa do Najświętszego Serca Jezusa. W latach 1372 – 1373 w towarzystwie córki Katarzyny odbyła pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Ostatnie 24 lata spędziła w Rzymie, gdzie zmarła 23 lipca 1373 r., Mówi się, iż dzień śmierci został przez świętą przepowiedziany. Jej ciało poprzez Korsykę, Styrię, Morawy i Gdańsk sprowadzono do Szwecji, gdzie złożono w założonym przez Brygidę klasztorze w Vadsten. Pozostawiła po sobie księgę „Objawień”, która ze względu na przepowiednie dotyczące Kościoła i losów państw cieszyła się wielkim zainteresowaniem w Europie. Brygida została kanonizowana w 1391 r. W październiku 1999 r. papież Jan Paweł II ogłosił św. Brygidę współpatronką Europy (razem ze św. Katarzyną ze Sieny i św. Teresą Benedyktą od Krzyża). Św. Brygida jest także patronką Szwecji, pielgrzymów oraz dobrej śmierci.

Dwór II ul. Polanki

Zakon miał początkowo charakter kontemplacyjny – brygidki były zobowiązane do ścisłego ubóstwa, praktykowania pokory i prostoty. W 1394 roku siostry przybyły do Gdańska, gdzie pierwszy klasztor brygidek ufundował król Władysław II Jagiełło. Na ziemie polskie dotarła również męska gałąź zakonu. Zakon osiedlił się w Gdańsku i Lublinie w 1440 roku. Męskie klasztory zostały skasowane w 1596 roku, a liczne domy sióstr przestały istnieć w okresie zaborów (ostatni został zamknięty w 1920 r. w Grodnie). W początkach obecnego stulecia zakon brygidek przeszedł gruntowną reformę. Obecnie charyzmatem zakonu jest działalność na rzecz zjednoczenia chrześcijan. Do Polski brygidki powróciły w 1991 r. Poza kościołem Św. Brygidy w Gdańsku, gdzie niegdyś spoczywały przez kilka dni zwłoki świętej, zakonnice mają swój dom również w Częstochowie.

cdn…

Wojciech Stybor

Copyright © 2005 Wojciech Stybor. All rights reserved.

* stan na rok 2005

One thought on “Oliwa – w poszukiwaniu tajemnic przeszłości – cz. 58

  • „Po tym zabojstwie przestalem wierzyc w Boga” Czy to ksieza zabili? [PODCAST] Czyta Lukasz Hermanowski. Do odsluchania w Onet.

    Odpowiedz

Dodaj opinię lub komentarz.