22 sierpnia br. o godz. 17 w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbyło się kolejne wydarzenie z cyklu „Spotkania z historią”. Tym razem poświęcone było promocji polsko – angielskiego albumu Wojciecha Samóla i Wojciecha Grotta pt. „W Gdańsku służyli Polsce. Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku”.
Tradycyjnie spotkanie to zostało zorganizowane w sali kinowej na poziomie – 3. Na stoisku przed wejściem do sali można było kupić wspomnianą książkę po promocyjnej cenie, a po spotkaniu otrzymać autografy autorów. Zgromadzonych na sali przywitał dr Marek Szymaniak, zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Następnie wysłuchaliśmy interesującej dyskusji obu autorów książki: Wojciecha Samóla i Wojciecha Grotta oraz prof. Janusza Trupindy, dyrektora Muzeum Zamkowego w Malborku, na temat zagadnień związanych z II Wolnym Miastem Gdańskiem, w szczególności sytuacji zamieszkałej na jego terenie ludności polskiej. Przybliżyli oni sytuację geopolityczną w Europie po zakończeniu I wojny światowej. Przypomnieli, że II Wolne Miasto Gdańsk powstało na mocy Traktatu Wersalskiego zawartego 28 VI 1919 r. Było tworem sztucznym. Jego utworzenie rozumiane było jako swego rodzaju kompromis pomiędzy oczekiwaniami strony niemieckiej i polskiej. Teren II WMG został wyłączony z obszaru II Rzeszy. Nie został też włączony do II RP. Było to odrębne, choć niesamodzielne państwo – republika z senatem, parlamentem i konstytucją. Protektorat nad nim sprawowała Liga Narodów. W założeniu Polacy – którzy stanowili na jego terenie mniejszość – mieli mieć równe prawa, takie jak zamieszkała tu ludność niemiecka. W tym prawo do własnego szkolnictwa, do swobodnego posługiwania się językiem polskim itp. Strona polska otrzymała prawo do korzystania z gdańskiego portu.
Niestety – jak wiemy – prawa tutejszej mniejszości polskiej były na co dzień łamane; Polacy poddawani byli represjom, szykanom. Niejednokrotnie stawali się ofiarami przemocy fizycznej ze strony Niemców – tylko dlatego, że byli Polakami. Nasiliło się to w latach 30-tych wraz z dojściem do władzy zwolenników ideologii nazistowskiej.
Jednocześnie z biegiem czasu władze III Rzeszy coraz silniej ingerowały w politykę prowadzoną przez władze Wolnego Miasta, dążąc konsekwentnie do włączenia go do Niemiec. Kres istnienia II WMG nastąpił wraz z wybuchem II wojny światowej. Polacy zamieszkali na jego obszarze zapłacili najwyższą cenę; wielu z nich zostało aresztowanych już w przededniu wojny. Poddawani byli torturom, wywożeni do obozów koncentracyjnych, ginęli w masowych egzekucjach.
Tematem przewodnim omawianej publikacji jest sytuacja Polaków w II WMG. Autorzy omówili różne aspekty tego zagadnienia, w tym podejmowaną przez Polaków działalność społeczno – polityczną, kulturalną, oświatową. Przybliżyli sylwetki najbardziej znanych polskich działaczy, patriotów, którzy mieszkając w Wolnym Mieście „służyli Polsce”. Swoją opowieść zilustrowali za pomocą rozmaitych archiwaliów, fotografii, map, grafik itp.
Jak już wspomniałam historia ta została opowiedziana w dwóch językach: polskim i angielskim. Zamierzeniem autorów jest bowiem dotarcie do czytelników z innych krajów, którzy Gdańsk postrzegają nadal jako miasto niemieckie. Które nigdy nie należało do Polski i zamieszkałe było wyłącznie przez ludność niemiecką. Tradycyjnie w drugiej części spotkania mikrofon został przekazany publiczności. Autorzy odpowiadali na zadawane im pytania.
