Wraz z rozbudową Siedlec, miejscy planiści podejmowali inicjatywy zmierzające do uatrakcyjnienia dzielnicy. W okolicy skrzyżowania ulic Powstańców Warszawskich (Heinrich-Scholtz-Weg) i Legnickiej (Ludolf-König-Weg) planowano postawić nowy gmach szkoły powszechnej. Zamierzeń tych nie udało się jednakże zrealizować.¹
Również w innych dziedzinach życia codziennego starano się poprawić sytuację mieszkańców. Istotny problem stanowiła kwestia wyposażenia techniczno-higienicznego istniejących wcześniej budynków. W 1927 roku jedynie 12% wszystkich mieszkań posiadało łazienki, a tylko 40% dysponowało oświetleniem elektrycznym. W pozostałych korzystano z oświetlenia gazowego, bądź też zwyczajnej lampy naftowej. Istniała ponadto pilna potrzeba założenia bądź modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnej. Gdy w 1933 roku przyłączono do Gdańska Emaus², na 534 mieszkania znajdujące się w jego granicach, tylko 36 posiadało bieżącą wodę, a jedynie 7 podłączonych było do sieci kanalizacyjnej.
- część pierwsza: Zarys dziejów Siedlec do 1920 roku
Podejmowano różne próby poprawienia trudnej sytuacji sanitarnej w dzielnicy. Na początku lat dwudziestych domagano się rozbudowy kanalizacji w rejonie ulicy Kartuskiej. Żalono się wówczas również na niedostatecznie adekwatne w stosunku do potrzeb czyszczenie ulic. Właściciele tutejszych nieruchomości postulowali ułożenie nowego bruku wzdłuż Kartuskiej. Niejednokrotnie zalewana podczas obfitszych opadów ulica Zakopiańska doczekała się kanalizacji dopiero w 1930 roku.
Postulowano zaprowadzenie większej liczby policjantów patrolujących okolicę. Międzywojenna prasa wielokrotnie informowała bowiem o aktach przestępczych w rejonie Siedlec. Szczególnie w latach dwudziestych stosunkowo często zdarzały się przypadki wypadków bądź zabójstw. We wrześniu 1928 roku w krótkiej notce prasowej zawartej w „Gazecie Gdańskiej” informowano, iż: „Przedmieście Sidlice jest zawsze jeszcze jednem z najmniej spokojnych przedmieść, niema bodaj dnia w którym nie wydarzyłyby się tutaj jakiekolwiek awantury”.
W 1934 roku doszło do przenumerowania ulicy Kartuskiej. Do tej pory numeracja biegła okrężnie, zaczynając i kończąc się w rejonie zlikwidowanej na początku lat dwudziestych Bramy Nowych Ogrodów (Neugarten Tor)³. Biorąc pod uwagę długość ulicy, rozwiązanie to okazało się być nietrafione. Z tego powodu wprowadzono istniejący do dziś podział: numery nieparzyste po prawej stronie (patrząc w stronę Emaus) i parzyste po lewej.
Na Siedlcach, przy ulicy Kartuskiej 106 działała apteka „Pod Koroną” (Kronen Apotheke), przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego prowadzona przez Georga Goguela. Okolica, w której się znajdowała, znana była za sprawą dwóch ostrych zakrętów, które ulica Kartuska pokonywała wraz z pojedynczym torem tramwajowym. Pierwszy zakręt określano mianem „Krzywego Łokcia” (Krummer Ellenbogen), od nazwy restauracji, znajdującej się w pobliżu. Ulica została poprowadzona w ten sposób nieprzypadkowo, gdyż najprawdopodobniej omijała dawniej stosunkowo bagniste tereny, wytworzone niegdyś przez Potok Siedlecki. Później w rejonie tym wybudowano kościół ewangelicki oraz okazały gmach szkoły powszechnej, a cała okolica przeistoczyła się w swego rodzaju centrum Siedlec. Wówczas dominowały tu kilkupiętrowe kamieniczki, po których nie zostało dziś żadnego śladu.
Atrakcyjna lokalizacja Siedlec, leżących w bezpośredniej bliskości centrum miasta, jak również sieci tramwajowej, sprzyjała powstawaniu różnorakich placówek medycznych. W 1926 roku rozpoczęto przy ulicy Zakopiańskiej 51 budowę ośrodka dla kalekich dzieci. W dzielnicy dyżury pełnili lekarze, jak chociażby dr Wiebe czy dr Wolff. Pod koniec lat trzydziestych przy ulicy Kartuskiej 2/4 wybudowano z kolei prywatną klinikę chirurgiczną, prowadzoną przez Friedricha Winne.
Po drugiej stronie, na działce leżącej przy ulicy Powstańców Warszawskich 1/2, na początku lat czterdziestych powstała z kolei prywatna klinika położnicza Kurta Schulemanna (wcześniej mieściła się przy ul. Ks. Rogaczewskiego 23 (Sandgrube). Sam Schulemann mieszkał na Siedlcach w okazałym domu przy ulicy Jasnej 4. Biorąc pod uwagę szpital ewangelickich sióstr Diakonis (Diakonissen-Mutter-und Krankenhaus), istniejący przy Nowych Ogrodach, okolicę uznać można za swego rodzaju centrum zdrowotne. Szpital diakonisek, ufundowany w 1857 roku, pierwotnie znajdował się przy nieistniejącej współcześnie ulicy Stawki (Schwarzes Meer 10). W latach sześćdziesiątych XIX wieku przeniesiono go na Nowe Ogrody (Neugarten), a w 1875 roku uroczyście otwarto nowo wybudowany, okazały gmach szpitala.
- część czwarta: Siedlce – życie religijne, gospodarcze i rozrywkowe
Wojciech Grott
¹ Danziger Volksstimme”, 17 IV 1930; sama ulica Powstańców Warszawskich powstała w pierwszej połowie lat dwudziestych. Docelowo biec nią miała trasa tramwajowa. Zob.: „Gazeta Gdañska”, 18 XI 1926
² Przyłączenie Emaus do Gdańska nastąpiło 15 sierpnia 1933 roku. Gmina borykała się wcześniej z problemami finansowymi, o których szeroko rozpisywała się gdańska prasa. Zob.: „Gazeta Gdañska”, 08 II 1926; R. Ruhnau, Emaus…, s. 38.
³ Brama Nowych Ogrodów powstała w 1656 roku, za sprawą rozbudowy miejskich fortyfikacji. Nazywana była także Bramą Majorów (Majoren Tor). Była stosunkowo prostej konstrukcji, a w 1877 roku została poszerzona. Zlikwidowano ją na początku lat dwudziestych XX wieku. Zob.: W. F. Zernecke, Neuester Wegweiser durch Danzig und dessen Umgegend: eine alphabetisch geordnete Schilderung alles Orsjenigen, was in und um Danzig merkwürdig oder in irgend einer Beziehung interessant ist: nebts einem Anhange: Drei Tage in und bei Danzig, Danzig 1843, s. 199; J. Stankiewicz, B. Szermer, Gdańsk — Sopot — Gdynia, Warszawa 1959, s. 130, 198, 22
Powyższy tekst został opublikowany w “Roczniku gdańskim t. LXXV-LXXVI, 2015-2016″ jako część artykułu “Siedlce jako dzielnica Gdańska w okresie międzywojennym. Wybrane aspekty życia codziennego”. Artykuł został opracowany do udostępniania w internecie przez Muzeum Historii Polski w ramach dozwolonego użytku. W oryginale zaopatrzony w większą ilość przypisów.
