Na dole artykułu znajduje się aktualizacja.
W dnu dzisiejszym, tj. 24 września 2019, min. Jarosław Sellin, Mariusz Wójtowicz-Podhorski oraz Filip Kuczma poinformowali media o odkryciu szczątków poległych Obrońców Westerplatte. Są to fragmenty ok. 200 kości oraz niekompletny szkielet. Przypuszcza się, że w tym dole leży od 6 do 11 Westerplatczyków. Znaleziono również rzeczy osobiste polskich żołnierzy, części umundurowania i broni oraz wyposażenia Wartowni nr 5 (w tym garnek aluminiowy z zaschniętymi na dnie resztkami posiłku). Po identyfikacji szczątków polscy żołnierze zostaną pochowani z należytymi honorami na cmentarzu na Westerplatte. Trudno opisać wzruszenie w obliczu tak doniosłego odkrycia. Poniżej prezentuję informację prasową Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
przeczytaj:
Głównym założeniem V etapu badań archeologicznych prowadzonych na terenie dawnej Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte przez Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 (oddział Muzeum II Wojny Światowej’ w Gdańsku), kierowanego przez mgr. inż. Mariusza Wojtowicza- Podhorskiego, byto zlokalizowanie miejsca, gdzie po 7 września 1939 r. pochowano poległych Obrońców Westerplatte, ekshumowanych w styczniu 1940 r. Ekshumacja dokonana została przez jeńców cywilnych porządkujących pod nadzorem Niemców teren pola bitwy na Westerplatte – odnalezione ciała polskich obrońców zostały wywiezione i ponownie pochowane w nieznanym miejscu (prawdopodobnie cmentarz na Zaspie w Gdańsku).
Ustalenie zasięgu pierwotnych jam grobowych oraz wkopów powstałych w trakcie działań ekshumacyjnych w 1940 r. oraz ich negatywowa eksploracja pozwoli na udokumentowanie i zabezpieczenie części umundurowania i wyposażenia żołnierskiego, które mogło zostać pominięte w 1940 r. Planowane jest uczytelnienie mogił w terenie np. poprzez odtworzenie ziemnych kopczyków grobowych i posadowienie krzyży. Umożliwi to uwidocznienie miejsca pierwotnego pochówku bohaterskich Obrońców Składnicy tysiącom turystów zwiedzających codziennie teren dawnej WST. Miejsce pochówku do dnia dzisiejszego było zaniedbane, zarośnięte krzakami, w żaden sposób nie oznakowane i całkowicie zapomniane, choć znajduje się ono w odległości kilkudziesięciu metrów od głównego ciągu komunikacyjnego prowadzącego do Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte.
Badania archeologiczne prowadzi czteroosobowy zespół archeologów posiadających długoletnie doświadczenie terenowe, nabyte między innymi podczas prac wykopaliskowych na cmentarzyskach szkieletowych, kierowany przez mgr, Filipa Kuczmę. Przewidując możliwość odnalezienia pojedynczych kości ludzkich pominiętych w trakcie ekshumacji w 1940 r., zespół badawczy uzupełniono w tym roku o antropologa.
Badania archeologiczne prowadzone na Westerplatte objęte są od początku patronatem wiceministra, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pana Jarosława Sellina.
W trakcie prac archeologicznych, rozpoczętych 16 września, w wykopie badawczym odkryto ludzkie kości zalegające od głębokości około 40 cm w wyraźnie zarysowanym wkopie ekshumacyjnym. Oprócz pojedynczych kości rozrzuconych w zasypisku wkopu, udokumentowano także kości dłoni zalegające w układzie anatomicznym. Wraz z kośćmi ludzkimi odkryto elementy umundurowania i wyposażenia używanego przez polskich żołnierzy we wrześniu 1939 r. Są to np. fragmenty amunicji strzeleckiej polskiej produkcji z 1933 r., polski guzik mundurowy wz. 1928, pas wojskowy wz. 1931 wraz z trzykomorowymi ładownicami wz. 1922 do amunicji karabinowej i żabką wz. 1924 do mocowania bagnetu przy pasie. Ponadto pozyskano wiele fragmentów betonowego gruzu niewątpliwie pochodzącego z konstrukcji Wartowni Nr 5, zniszczonej podczas bombardowania Westerplatte 2 września 1939 r.
Zarówno miejsce odkrycia ludzkich kości, stan ich zachowania, jak i zalegające wraz z nimi przedmioty wskazują, ze zlokalizowano miejsce pierwotnego pochówku poległych obrońców Westerplatte, ekshumowanych w niedbały sposób w 1940 r.
Od zakończenia II Wojny Światowej nigdy nie prowadzono systematycznej akcji poszukiwania szczątków poległych Obrońców Westerplatte. W 1963 r. podczas prac budowlanych związanych z budową nabrzeża na Westerplatte, odnaleziono przypadkowo szczątki kaprala Andrzeja Kowalczyka, co nie znalazło odbicia w ówczesnych mediach ogólnopolskich i lokalnych. Major Sucharski i kapral Kowalczyk to jedyni żołnierze, których szczątki zostały oficjalnie złożone na Cmentarzu Obrońców Westerplatte.
Aktualizacja
KOLEJNE SZCZĄTKI LUDZKIE ODNALEZIONE NA WESTERPLATTE
Od 12 września br. na terenie Westerplatte trwa kolejny już, V etap badań archeologicznych, prowadzonych przez archeologów z Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 oddział Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Głównym założeniem badawczym V etapu prac jest zlokalizowanie miejsca gdzie po 7 września 1939 r. pochowano poległych Obrońców Westerplatte, ekshumowanych w styczniu 1940 r.
W dniu wczorajszym – 15 października br. archeolodzy zlokalizowali kolejny – czwarty, nienaruszony w trakcie ekshumacji 1940 r. wkop grobowy na Westerplatte. W odległości około 1 m od szkieletu nr 1, na głębokości około 1,5 m od współczesnej powierzchni gruntu, w prostokątnym wkopie grobowym natrafiono na kości kończyn dolnych wraz z zachowanymi butami saperskimi. Położenie znalezisk może wskazywać, że poległy został złożony na plecach. Szczegółowe informacje i weryfikacja będzie możliwa bo całkowitym oczyszczeniu zalegających w grobie szczątków.
Do 14 października br. odnaleziono trzy szkielety ludzkie (w tym jeden fragmentarycznie zachowany), a także ponad 260 pojedynczych kości ludzkich oraz ich fragmentów.
Pierwszy zachowany częściowo szkielet ludzki wraz z czaszką zalegał na głębokości około 60 cm, we wkopie grobowym o rozmiarach dopasowanych do złożenia jedynie górnej części ciała ludzkiego. Stan zachowania szkieletu (np. brak lewej ręki, częściowe zachowanie prawej, zgruchotana i nadpalona czaszka w części potylicznej) wskazuje, że mogą być to szczątki jednego z polskich żołnierzy poległych 2 września 1939 r. w położonej nieopodal Wartowni nr 5.
Kolejny – drugi szkielet zachował się w całości. Zalegał on na prawym boku, na głębokości około 70 cm, w nienaruszonym w trakcie ekshumacji wkopie grobowym. Przy szczątkach nie odnotowano wyposażenia ani pozostałości umundurowania, jednakże bezpośrednio nad szkieletem odkryto fragmenty amunicji strzeleckiej, gruz pochodzący z Wartowni nr 5 oraz polskie łódki amunicyjne. Ponadto pod lewym łokciem szkieletu zalegały kolejny fragmenty polskiej amunicji karabinowej, a w bezpośrednim otoczeniu, odłamki pocisków artyleryjskich i bomb lotniczych.
Trzeci szkielet znajdował się w odległości niespełna 2m w kierunku południowym od pierwszego, częściowo zachowanego szkieletu. Przy pochowanych na prawym boku szczątkach znajdowało się polskie wyposażenie żołnierskie, m.in. pas wraz z ładownicami, pojemnik na polską maskę przeciwgazową. Ponadto zachowały się guziki mundurowe, a także na wysokości miednicy, gdzie znajduje się kieszeń, skupisko polskich monet pochodzących z lat 30. XX w. Lokalizacja szkieletu oraz znajdujące się przy nim znaleziska jednoznacznie świadczą, iż odnaleziony został jeden z poległych Obrońców Westerplatte.
Prace archeologiczne na Westerplatte są pierwszymi w historii półwyspu szerokopłaszcyznowymi badaniami archeologicznymi. Odnajdywane w trakcie V etapu szczątki Obrońców, jak i liczne znaleziska oraz informacje pozyskane w trakcie wcześniejszych etapów badań, są bezsprzecznym dowodem konieczności oraz zasadności prowadzenia prac archeologicznych w tym miejscu, będącym symbolem początku II wojny światowej.
Anna Pisarska-Umańska, materiały prasowe MKiDN
